هژده سوال و جواب در رابطه با اعتکاف
عطاالله محمدي
اعتكاف:
سوال اول: «اِ‌عتِكَاف» به چه چيزي گفته مي‌شود؟
جواب سوال اول: «اعتكاف» به اين گويند كه: انسان در مسجدي كه جماعت در آن اقامه مي‌شود، به قصد عبادت قيام كند.
…سوال دوم: چگونه قيام در مسجد عبادت است؟
جواب سوال دوم: چون آدمي سير و تفريح، كارها و مشغوليتها را ترك كرده و به خاطر كسب رضاي خدا در مسجد قيام مي‌كند، اين قيام برايش عبادت حساب مي‌شود.
سوال سوم: زن در كجا اعتكاف بنشيند؟
جواب سوال سوم: در خانه خود جايي كه نماز مي‌خواند، نيت اعتكاف كرده، در همانجا بماند و بدون عذر مانند وضو، غسل و غيره از آن محل بيرون نشود و اگر در خانه جاي خاصي براي نماز خواندن معين نبود قبل از اينكه اعتكاف بنشيند جاي مخصوصي را براي اعتكاف تعيين كند، سپس اعتكاف بنشيند.
سوال چهارم: اعتكاف چه فوايدي دارد؟
جواب سوال چهارم: در اعتكاف فوايد بسياري وجود دارد از آن جمله:
1- كسي كه اعتكاف مي‌نشيند تمام وقت و جسم خويش را براي عبادت خداوند وقف مي‌كند.
2- از جنگ و جدال و شرارتهاي دنيوي محفوظ مي‌ماند.
3- براي معتكف هميشه ثواب نماز جريان دارد چون معتكف هميشه در اشتياق نماز و جماعت به سر مي‌برد.
4- معتكف در حال اعتكاف با فرشتگان مشابهت پيدا مي‌كند چون همه وقت در تسبيح و عبادت خداوند مشغول است. معتكف در حال اعتكاف ميهمان خدا است چون مسجد خانه خدا است.
سوال پنجم: اعتكاف بر چند نوع است؟
جواب سوال پنجم: اعتكاف بر سه قسم است: 1- واجب 2- سنت مؤ‌كده 3- مستحب.
سوال ششم: اعتكاف واجب به چه اعتكافي مي‌گويند؟
جواب سوال ششم: اعتكاف نذري واجب است. يعني اگر كسي نذر كرد كه به خاطر خدا سه روز اعتكاف بنشيند، يا چنين گفت: اگر فلان كارم بيانجامد به خاطر خدا دو روز اعتكاف مي‌نشينم.
سوال هفتم: اعتكاف سنت مؤ‌كده به چه اعتكافي مي‌گويند؟
جواب سوال هفتم: اعتكاف دهه آخر ماه رمضان سنت مؤ‌كده است. از غروب آفتاب بيستم رمضان آغاز مي‌شود و با رؤ‌يت ماه عيد پايان مي‌يابد. اين اعتكاف سنت كفايه است. يعني اگر يك نفر معتكف شود از ذمه همه ساقط مي‌شود و اگر يك نفر هم معتكف نشد تمام مردم آن محله مسؤ‌ول هستند.
سوال هشتم: اعتكاف مستحب كدام اعتكاف است؟
جواب سوال هشتم: علاوه از اعتكاف واجب و سنت مؤ‌كده هر نوع اعتكافي مستحب است و در تمام ايام سال هم اعتكاف جايز است.
سوال نهم: براي صحت اعتكاف چه شرايطي وجود دارد؟
جواب سوال نهم:
1- حرفهاي خوب و ديني گفتن.
2- پاك بودن از جنابت، حيض و نفاس.
3- عاقل بودن.
4- نيت كردن.
5- در مسجد اعتكاف نشستن.
اين موارد براي هر نوع اعتكافي لازم‌اند و براي اعتكاف واجب، روزه هم شرط است.
مستحبات اعتكاف:
سوال دهم: در اعتكاف چه چيزهايي مستحب است؟
جواب سوال دهم:
1- سخنهاي خوب و ديني گفتن.
2- تلاوت قرآن.
3- درود خواندن.
4- تعليم و تعلم مسايل ديني.
5- بيان موعظه و پند و اندرز.
6- در مسجد جامع اعتكاف نشستن.
اوقات اعتكاف:
سوال یازدهم: حداقل مدت اعتكاف چند روز است؟
جواب سوال یازدهم: چون براي اعتكاف واجب روزه هم شرط است لذا حداقل مدت آن يك روز است. لذا نذر اعتكاف كمتر از يك روز يا فقط اعتكاف شب صحيح نخواهد بود.
وقت اعتكاف سنت مؤ‌كده، دهه اخير ماه مبارك رمضان است. براي اعتكاف نفل وقتي تعيين نيست. يعني نمي تواند به طور نفل يكي دو ساعت يا بيشتر و يا كمتر نيت اعتكاف كند. در وقت داخل شدن به مسجد اگر نيت اعتكاف كند، در شبانه روز ثواب بسياري به وي خواهد رسيد.
كارهايي كه در اعتكاف جايز است:
سوال دوازدهم: بيرون آمدن معتكف براي چه كارهايي جايز است؟
جواب سوال دوازدهم:
1- براي بول و غايط.
2- غسل فرضي.
3- براي نماز جمعه به محض زوال آفتاب يا در وقتي كه به مسجد مي‌رسد و پيش از خطبه بتواند چهار ركعت سنت بخواند.
4- براي اذان از مسجد بيرون رفتن و اذان گفتن.
سوال سیزدهم: براي بول و غايط تا چه مقدار دور مي‌تواند برود؟
جواب سوال سیزدهم: تا خانه خويش ولو اينكه دور هم باشد. البته اگر دو خانه دارد كه يكي به وي نزديك است و ديگري دور لازم است كه به همان خانه نزديك برود.
سوال چهاردهم: بيرون رفتن معتكف براي شركت در نماز جنازه جايز است يا خير؟
جواب سوال چهاردهم: اگر هنگام اعتكاف نيت كرده بود كه براي نماز جنازه بيرون خواهم رفت جايز است و گرنه جايز نيست.
سوال پانزدهم: علاوه از امور مذكور چه كارهايي در مسجد جايزاند؟
جواب سوال پانزدهم: خوردن، نوشيدن، خوابيدن، خريداري چيزي كه مورد لزوم باشد، مشروط بر اينكه كالا را در مسجد حاضر نكنند، انعقاد عقد نكاح.
آنچه اعتكاف را فاسد و يا مكروه مي‌كند:
سوال شانزدهم: چه چيزهايي در اعتكاف مكروه‌اند؟
جواب سوال شانزدهم:
1- خاموشي مطلق و اين خاموشي را عبادت پنداشتن.
2- كالا و وسايل در مسجد آوردن و خريد و فروش آنها، جنگ و مجادله و حرفهاي بيهوده گفتن.
سوال هفدهم: اعتكاف از چه چيزهايي فاسد مي‌شود؟
جواب سوال هفدهم:
1- بدون عذر عمداً يا سهواً از مسجد بيرون رفتن.
2- جماع در حال اعتكاف.
3- به خاطر عذري بيرون رفتن و بيش از حد ضرورت درنگ كردن.
4- به خاطر بيماري يا ترس از مسجد بيرون رفتن. در تمام اين موارد اعتكاف فاسد مي‌شود.
سوال هژدهم: اگر اعتكاف فاسد شود قضای آن لازم است يا خير؟
جواب سوال هژدهم: قضای اعتكاف واجب، واجب است و قضای اعتكاف سنت و نفل واجب نيست.