تاريخي پېښي او شخصيتونه د تاريخي حقايقو او عدالت په تله کي
له هغه وخته چه انسا نا نو د خپلو اړ تیا و د پو ره کو لو او هو سا بنی له پا ره متمد نی ټو لنی را منڅ ته کړی . د دی ټو لنو د ټو لو اړ یکو دودی ورکولو له پا ره دهغه وخت د شرایطو سره په پا م کی نیو لو سره اد اری سیستم د یو لړ قوا نینو له مخی را منڅته کړ.دغو ټو لنو ورو سته خپلی تا ریخی خورا مهمی پیښی او ددی سره پځنګ کی تا ریخی شخصیتو نه د خپلو را تلو نکو کړن لا روله پا ره د پیلګی په ډول د هر کال لما نڅلو سره ستا یل او یاد ه ول. ددوی کړه وړه به یی د خپلو نو ښتو نو په ور ذ یا تو لوسره د خپلو پلا نونو دپلی کولو ډیوه ګڼله.نا وړی پیښی ، ناولی او کر غیړن شخصیتو نه به یی خپلو راتلونکو نسلو نو ته د پند او عبرت له پا ره ور یا ده ول.چه دغه دود تر ننی پیړی پوری دنړی يه ټو لو هیودونوکی لما نځل کیږی .
زمونږ ګران افغا نستان چه دویاړه ډک اوږد تا ریخ لری دغسی دویاړه ډکی ډیری پیښی او شخصیتو نه په سیاسی او فر هنګی ډګرونو کی لری.چه هر کال په دره ناوی سره په څانګړو مراسمو سره لما نڅل کیږی.لکه :د ازا دی ورڅ ، مذهبی ورڅی،فرهنګی او کلتوری ورڅی ددی سره جوخت دهغو میړه نیو افغا نانو چه د هیواد په فرهنګی او سیاسی پر خوکی نه ستړی کیدونکو هلی څلی کړی او خپل سرونه د هیواد دخپلوا کی د لاسته راوړلو له پاره دراتلو نکو نسلونو د هو سا او ازاد جوند له پاره قر بان کړی ددرناوی له پاره په څانګړو مراسمو یاده ونه کیږی لکه: میرویس نیکه،احمدشاه بابا،خوشحال خان خټک،اما ن لله خان،سید جما ل الد ین افغان او ابو علی سینا بلخی اوداسی نور.
اوس راڅم د موضوع اصلی موخی ته ځه موده وړاندی په ډله یږورسنیو کی د هیواد دننه او بهر کی له یوی خوا دګوتو به شمار جورنالستانو او سیاسی کړیو احمد شا مسعود دیوه مجا هد او ملی قهره مان په ځیره کی و لمانڅه او دهغه دای اد یا لونو ځخه یی خبری اتری کولی . له بلی خوا څخه ګڼ شمیر سیاستوالو،لیکوالانو اوجورنا لیستانو په انتر نیټی پاڼو کی احمد شا مسعود دیوه مجاهد او ملی قهره مان په ځیره کی شک ښکاره کړی اولیکلی چه مسعود دتیرودری خو نړیوو او ناورینینو اصلی ز ړی ،او دیوه قاتل،بلواګر،چپاول ګر،معا مله ګر،ملی خاین او جاسوس په ځیره کی تورن کوی . زه هم د غو رسنیو اړ کړم دده دشخصیت په هکله دتیرو لسیږو دحقا یقو په رڼا کی د قلم په نیم ګړی جبه د دوه سوه کلن وسله وال فوڅ دتبا کید لو، دشخصی او بیت ا لمال دشتمنیو دچور او تالان،دکونډو، یتیمانو او د کابل ښار او شاوخوا دکنډ والو اواز د رنو لوستونکو ته یو ځلی بیا ور په یاد کړم.
غواړم په دی اړوند د افغا نستان د نږدی تاریخ خورامهمی سیاسی پیښی په لنډه تو ګه را وسپړم.
الف: د زمری اته ویشتمه. د افغا نستا ن په لنډ تاریخ کی دټو لو افغا نا نو دویاړ ورځ ده او شخصیتو نو ته یی افغا نان د ستر ګو د کسی په شان درانده او ښاغلی دی هر کال په ټولو رژیمو نو کی په په دره ناوی سره په څان ګړو مراسموسره لما نځل شویدی.
ب: حپیپ لا دسقاو څوی چه دغلو او شو کما رو مشر وه . واکمنی یی دافغا نستان په تا ریخ کی یوه تو ره دوره چه له هغه ځخه راوروسته نسلونوته د کرکی، نفرت، عبرت او پند بیلګه ده.
دغبر ګو لی شپږ مه: چه د اعلی حضرت ظاهر شاه په وا کمنی کی دغه ورڅ دوږی میا شتی په لمړی ورڅ هر کال لما نڅل کیده چه د ملی ورڅی په نا مه په ملت کی ونه منل شوه.
ت: د چنګا ښ شپږ ویشتمه. دغه ورڅ چه دشا هی نظام دړنګیدو او د جمهوری نظام دبنسټ کیښو د لو ورڅ ده ولی یوا ځی د داودخا ن په واکمنی کښی لما نڅل کیده.
ث: دغواي اومه . چه د ثور انقلا ب په نامه یا دیږی ،چه د فیو ډا لیږم او فیو ډا لیستی منا سبا تو د ړنګید لو او له منڅه وړلو ورڅ بلل کیږی. یوا څی دحزب دیموکراتیک خلق افغا نستان په دوره کی لما نڅل کیده.
ج: دمرغومی شپږمه. دغه ورڅ زمونږ په ګران هیواد کی د شو روی سو سیا ل زبر څوا ک د فوڅی تیری او یر غل ورڅ ده چه خپل ګوډا ګی کار مل د دوهم شاه شجا ع په ځیره کی په خپل ټانک سپور راوست او دهیواد واکمن یی کړ. دافغا نستا ن په تاریخ کی دیوی تو ری غمیږی په په نامه دکرکی، نفرت ،عبرت اوپند له پاره راتلونکو نسلونو ته ور په ګو ته کیږی.
ح : دسلواغی دوه ویشتمه . درو سا نو دما تی او دواقعی او رښتینو مجا هید ینو دمیړانی او برم ورڅ ده چه د خپلو سرونو په قر با نیو سره یی سور فوڅ دی ته اړ کړ .چه په شر مید لو ستر ګو یی خپلی نا ولی پښی ږمونګ له هیوا ده
سپکی کړی. او افغا نا نو خپله ازادی او خپلوا کی تر لا سه کړه.
دغوایی اتمه : دجهادي تنظيمونو دبری ورڅ ده ولی د افغا نستان خلکو ته د کړاونو، تبا هی، عا مه وژنی ، د شخصی او دولتی شتمنیو دچور اوتالان ، دعا مه خلکو په نا مو س د تیری او د بنیا د ګر ا یا نو د تنظیمو نو دجنګو نو او شخړ ود پیل ورځ او بلا خره د دوه پیړ یو دوسله وال فوڅ دتبا کو لو ورڅ د ه .چه دکا بل ښار یی دخا ورو سر ه خا وری او په کنډ وا له بد ل کړ ، او په ز ر ها و کا بل یا ن یی د تو پو نو او ر ا کتو نو په ډزوکی تر خا ور و لا ند ی کړ ل چه د ا فغا نستا ن په تا ریخ کی دغه جګړ ه ما ران او سړ ی و زو نکی دچنګیز او هلا کو یا دونه دخلکو په ذهنو نوکی را تا زه کړل . د د غو جګړ ه ما ر و ځیرو ځخه چه د جګړ و اسا سی زړی یی تشکیل کا و ه یو هم احمد .شا مسعو د دی.
احمد شا مسعو د هغه ځیره د ه چه د داود خا ن د جمهوری نظا م په وړاندی دپا کستان داستخبا راتی شبکی ای ا س ای په وسلو او ما دی ملا تړ دپنجشیر په یو ه ولسوالی حمله وکړه چه دپنجشیر د ملی وطنپر ستو په مر سته او د کو ر نیو چا رو د و زار ت د منتظره قطعی او د ملی دفا ع دوزارت د کو ما ند ودجز و نا مونو له خوا په چټکی سره و څپل شو ل . ولی احمد شا مسعو د په تیښته بریا لی او دبا کستا ن ته چه بر ها ن الد ین ر با نی لا پخو ا هلته دیره وه ورسره یو څای شو. په حقو قی لحا ظ داټولو ته ځرګنده چه هر هغه ځوک چه د مشر وع وا کمنی پرضد دغسی اعمال سر ته رسوی دافغا نستا ن داسا سی او جزا یی قا نو ن له مخی د عد لی تعقیب و ړ ګر څی.
الف: هغه ځوک چه د مشر و ع او قا نو نی رږ یم پر ضد وسله وا ل پا ځو ن یا بلوا کوی دقا نون له مخی د یا غی او با غی په تور تورن کیږی چه د ډیر ی سختی سزا په تور تورن کیږی یعنی دا عدا م په سزا محکو م کیږی.
ب : هر هغه ځوک چه د پره د یو استخبا را تی شبکو کی غړی تو ب ولری او دهغوی د مو خو دسر ته رسو لو په چو پړ کی وی او دهیو ا د پټ را زونه په نظا می،اقتصا دی او اجتما عی ډګر کی په پټه ور کړی د جزایی قا نون له مخی د ملی خا ین په تور تورن د ډیری سختس سزا یعنی اعدام سره مخا مخ کیږی.
د ثو ر انقلا ب یا پاځون ځخه ورو سته احمد شا مسعو د پا کستا ن داستخبا را تی شبکی په ما دی او معنوی ملا تړ سره یعنی په و سلو او بیسو سمبا ل دنوی واکمنی پر وړاندی راو خوڅا وه .دپنجشیر دجګو غرونو په سمڅو کی یی څا لی جوړی کړی. دنوی واکمنی چه دنړی دټو لو هیوا دو له خو ا په رسمیت پیږ ند ل شوی وه په تخریبی فعا لیتونو بیل وکړ مسعود هیله درلو ده چه دپنجشیر ولسو الی او دهغه څی اوسید ونکی دوسلو په مټ تر ولکی لا ند ی راولی . ولی دوطنبپر ستو پنجشیریا نو اودولتی سر تیر و او سا تونکو دلوړ مورال او د وطن سره د مینی په روحیه خوله ما تونکی څوا ب ترلاسه کړاو د لوړو غرو نو په سمڅو کی یی څان سترو ا خفا کړ. چه د وطنپر ستو پنجشیریا نو او دو لتی امنیتی اور ګا نو دجدی څا رنی لا ندی وه. د مسعود د بخت ستو ریخلکو ته به نا ځا بی تو ګه په اسمان کی و څلید ه ،چه شوروی زبر څواک د ګاونډی توب او د بین المللی قوا نینو په ما تولو سره زموږ په پا که خا وره فوځی تیری وکړ. قا نونی رږیم یی را نسکو ر او خپل جا سوس او ګوډا ګی یی په هیو ا د کی واکمن کړ . د دغه تیری او د دوی دلاس پوڅی په وړاندی د افغا نستا ن میړه نیو خلکو دپلر ونو او نیکونو په پله ملی قیا مونه دالله اکبر تر جنډی لا ندی په تشو لا سو نو ولی به غوځ تکل سره پیل کړل. ا سلا می بنسټپا لودهیوادپه د ننه اوبهرکی یعنی به پا کستا ن او ایران کی د دغسی ورڅ ځارلی . دنو موړو هیوا دونو به مادی او معنوی ملا تړ په ډیره چټکی سره د دغو ملی غور څنګو نو په سر کی څا نو نه څا ی پر څای کړل.
مسعود هم د پنجشیر دملی غورڅنګو نو په غو لو لو سره دملی مبا رز په ځیره کی د دوی په سر کی څا ن څا ی پر څا ی کړ. د دوی د روحی سره سم مسعود د یر غلګر و په وړا ندی غو لو نکی وسله وال پا څو نو نه پیل کړل.
ولی د لږ مودی ځخه ورو سته مسعو د دشوروی استخبا راتی شبکی یعنی که ګی بی سره اړیکه ټینګه کړه ، او یو نا ولی تړ ون یی دروسا نو سره امضا کړ . هغه روسی جه دمسعود سره دغه تړون امضا کړ وروسته دروسی د دولت له خوادشروی دملی ګټود ساتونکی به نوم د ملی قهر ه مان په نوم وه ویا ړل شو .چه د دغه تړو ن زبیښا په رسنیو کی په پرا خه تو ګه نشر ته سپارل شوی ده چه لیکلو ته یی اړ تیا نه پیدا کیږی. ولی مسعود دروسا نو سره په دغه تړون سره دروسانو یر غل ته زمونږ په پا که خا وره ښه را غلا ست وه ویل . د دغه تړو ن ځخه د موضو ع په اړ وند یوه ما ده یی را اخلم: مسعو د دهغو امتیا ز اتودلاسته راوړلو په بدل کی دنده او مسو لیت په غا ړه وا خیست چه دشوروی اتحاد د نظا می او لوجستیکی کاروانو نو له حیره تا نه ځخه تر کا بله د ملی غورڅنګو نو دحملو ځخه وه سا تی. همد ا سبب شو چه د سا لنګ دپیچلی لا ری ځخه رو سا نو و کو لای شول چه خپل وا ړه او ستر نظا می جزو تا مونه په چټکي سره دهیو اد سهیل،سهیل ختیځ او ختیڅو سیمو ته ور سوی . په حقیقت کی دغه تړو ن وه چه دملی غورڅنګو نو او مجا هد ونو ملا یی له شا ځخه ور ما ته کړه. پا یله دا شوه جه دوه میلو نه مجا هد ین شهید او په سل ها و و زره معلو ل شول. د دغو حقا یقو له مخی لو ستو نکی قضا وت کولا ی شی چه د دغو پا کو شهید ا نو دقتل مسو ل ځوک دی . دپر نسیب له مخی هر جا سوس د خپلو شخصی او ګروپی ګټو له پاره ملی ګټی دڅان قر با نوی او هری معا ملی ته چمتو وی.
کله چه ډاکتر نجیب لله دافغا نستا ن دسیا سی شرایطو په نظر کی نیو لو سره دملی عا لی ګټو پر بنسټ دملی يخلا ینی او سولی پلا ن را منڅ ته کړ دمسعود او ډاکتر نجیب لله تر منڅ اړیکی ټینګی شوی . په غیر مستقیمه توګه د ډاکتر نجیب لله او مسعود تر منځ موا فقه وشو ه چه د ملی دفاع دوزارت ځوکی مسعود ته وسپارل شی. چه دغه څوکی تر شپږ میا شتو خا لی وه . ولی کله چه د ډاکتر نجیب لله او شوروی رهبری تر منڅ په اړیکو کی بی با وری را منڅته شوه . مسعود د که ګی بی په اشاره له دغی غو ښتنی پر شا شو. وروسته مسعود دایران او شوروی دولتو نوبه لا ر ښوو نه د ګوډا ګی کا ر مل د ګروپ سره یو څای د ډاکتر نجیب لله دملی پخلا ینی او سو لی پلا ن چه د بین ا لمللی ټولنی د څان ګړی استا ذی دبینینسیوان له خوا پلی کیده دچا ریکا رود تړون په وا سطه دخاورو سره خاوری کړ. مسعود په ډیره بیړ ه سره د کار مل د ګروپ په مر سته کا بل ته څان ورسا وه او د کا بل وا کمن شو.مخکی له د چه دغه دغه تړون سر ته ورسیږی محمود پریا لی دمسعود سره لید نه کتنه وکړه. وروست عپدالوکیل دپهرنیو چارو وزیردغه تړون دمسعود سره امضاکړ .
مسعود دخپلی شهکاري له مخی دنورو به اشاره دپیړیو وسله وال فوڅ چه په منطقه کیی یی د نظا می تخنیکی مد رنو تجهیز اتو له مخی سا ری نه در لود چور او تا لا کړ. او کبا ړ یی دبا کستا ن په با زارونو کی دپاکستا ن حکومت ته دثبوت په ډول وړا ند ی کړ. دغه وسله وال فوڅ عپارت وه له شبږ قول اردو ګانی : لمړی نمپر مرکزی قول اردو، دوهم نمپر د کندها ر قول اردو،دریم نمپر دبکتیا قول اردو، ځلورم نمپر دهرات قول اردو، دکندوز او پروان قول اردو ګانی ، یوه فرقهزنجیر لرونکو ټانګونو ، مستقلی لوا ګا نی ، یوزرو شبږسوه چین لرونکی واسطی چه عپا رت وی له مدرنه ټانکو نه ،ماشین محارپوی، شلکاوی اونور ذاتالحره که،دری لواوی دسکات،اورهګان ، لو نا، دراکتو قطعات ،دربسوه و شبیته بایه لری اونږدی وا ټن ویستو تونکی توبونه ، دهوای اومدا فعهو ای سبستم یعنی دری سوو بنڅلس برونده نظامی ترانسبورتی،جنګی،چور لکی الو تکی او به زرها وودجر او واړهدپر سونل ترانسبو رتی وسایل اودنورو صنوفو تجهیزات درلودل . سوال دلته بیدا کیږی چه دا ځه شول ؟ روسته بیا دپاکستا ن ا و ایر ان ځخه راکډه شو و اسلا می بنسټبا لو تنظیمو نو د واک په سر به سیا لی کی په خپل منڅکی جګړی پیل کړی. چه منڅنی زړی او محرک یی احمد شا ه مسعود وه. چه ترا ږ یدی ګا نی د افغا نستا ن په تا ریخ کی سا ری نه لری چه انڅو رونه یی دافغا نا نو له ذهن ځخه لوړ دی .
مسعود لو مړې د جمعیت اسلامی ،وحدت اسلامی،اتحاد اسلامی اود کا رمل دګروپ عنا صرو یعنی دنا لو ستی د ملیشوقومندان دوستم او دی دوی نورو عنا صرو سره ه اتلا ف جوړ کړ . او دخپل سیال ګلب الدین سره یی دکابل په ښا ر کی جګړه پیل کړه . چه د دواړو خواوو دتوپو نو او را کټو نو په ډزو کی دمرکزی سیمو په زر ها و بیګنا ه خلک تر خا ورو لا ندی کړل او سیمی یی په کنډ وا لو بد لی کړی .
مسعود بیا ددوستم د ملیشو سره په جګړه پیل وکړ چه دمکرویا نو، با لا حصار او بیمارو سیمی په کنډ والو بد لی او په زر ها و خلک یی تر خا ورو لا ندی کړل. مسعود د بو ر تنیو ګروپونو بر سیره دوحدت اسلا می سره جګړه پیل کړه چه د کا بل غربی او جنو ب غربی سیمی چه د دواړو له خوا دخلکو کورونه به کنډوالو بدل او په زر ها و کورنی یی په ما تم کینیو لی.
مسعود د همغږی شورا سره دکا بل په جنوب او جنوب شر قی سیمو کی به جدی جګړ ه اخته وه چه دی دواړو له خوا دتو پونو او ټا نکو نو په ډزو دغه سیمی ورا نی او په زرها و بیګناه خلک په قتل ور سید ل. مسعود همدا رنګه دچهار اسیا ب دولسوالی ا ود مو سهی دعلا قه داری په کلیو ا و با نډود لری وا ټن ویستونکو توپو نو او الو توکو بمبار ی وکړی چه کلی او بانډی یی ړنګی اوپه سل ها و کرو نګر چه په کر کیلی بوخت وه شهید ان کړل، جه دکونډو یتیما نو لا سونه دمسعود په ګریو ان کی دی. اوس لوستونکو ته قضاوت ور په لاس کوو چه د ملی قهره ما ن او یا دملی خا ین و یاړ ورکړل شی . په داسی حا ل کی چه په سل ها و سپیڅلی او رښتو نی مجا هد ین اوقوما ندا نان چه دروسانو پر ضد یی رښتنی جهاد کړی یو شمیر یی دخاورو لا ندی چه نوم یی هم ځوک نه اخلی او یو شمیر چه زوندی با تی دی دغه عد لت او انصا ف ته هک پک پا تی دی جه نه یی زر سپما کړی نه یی د پره دیو جا سو سی شبکو کی غړیتو ب تر لا سه کړی بلکه فی سبیل لله جها د یی کړیدی. مسعود کله چه طا لبان سروبی ته را ورسیدل ټول با نکونه دو لتی شتمنی پا ته شوی سپکی او درندی وسلی پنجشیر ته او تران سپورتی ملکی ،نظا می او جنګی الو تکی دتا جکستان هیواد کولا ب ته لکه چه دده شخصی مال وی ورسولی.مسعود دمختلفو جا سوسی شبکو څحه په مستقیمه او غیر مستقیمه توګه یعنی دخپل ورور به واسطه ډیره سپمایعنی زر اوزیور تر لاسه کړه چه یاران یی اوس بریتونه شا ته تاوه وی. ولی دکونډو، یتیمواو بیوزلو پجنشیریا نو ځخه نشی پټیدلی.
په لویه جرګه کی سره له دی چه د ګډونکو نکی ځخه ز یا تره ټوپک سا لاران هم وه د مسعود دپلویا نو له خوا دهغه څحه دملی قهره مان په څیره کی وړا ندیز وکړ. چه حتی یو شمیر ټوپک سا لارانوهم دخپل ضمیر له مخی په جرګه کی دجرګی داستازو په غوڅ اکثریت سره رد کړه. ولی حامد کرزی دخپل ګوډاګی توب او لاس پوڅی دپرنسیب له مخی دیوی معا ملی سره د یوه فر مان له مخی دملی قهرهمان په نوم وه ویاړه په داسی حال کی چه باید بر عکس وای .
