لیکنه: سراج الحق ببرکزی ځدراڼ

 ه . د افغانستان د خپلواکۍ جهاد
زمونږ د ديرش کلنې غميزې ، ناورين او اړو دوړ په بهير کې د دغې مسئلې په اړه په حکومتي کچه او د مجاهدينو مشرانو له خوا هيڅ يوه ريېښتيني هڅه ، اراده او انترس د يووالي په برخه کې په څرګنده توګه ونه ښودلی شو . دا عمل د دغو ډلو له ويشل شوي افغان ولس سره د نه خواخوږۍ څرګنده بيلګه وه ، دا لنډ منجمد ، ناقصه په وړو دايرو کې فکرونه ، لنډ بې معنا احساساتي حرکتونه او بې ګنا وژنې ، لنډې موخې او پريکړې ، بې معنا شعارونه ، کوچني بې نظمه ګروپونه ، د پرديو په قوماندو ولاړ بې واکه بې احساسه خلک ، د خپلو شخصي ګټو ، واک لپاره د هر څه نه تير او د افغان ملي تاريخ يې هير کړی وو .په دغه ديرشو کلونو کې د پام وړ ټکي د افغان کډوالو دي . اټکل اته ميليونه افغانان چې په نړۍ کې په دغه شمير ساری نشته پښتونخوا ته راتګ او ميشته کيدل . زه په خپله د شپږو وار نه ډېر پرې تللی يم . د افغان کډوالو ازاد تګ او راتګ په کرښه چې په عملي توګه يې دغه کرښه له منځه وړې ده او په پښتونخوا کې له خپل ورور سره يو ځای پرته له کوم توکمي ، مذهبي ، کلتوري ، ژبني توپيره اوسيدلي دي . د پښتونخوا ورور له خپل پښتون ورور سره خپل کور ، خپله ډوډۍ ، خپل جومات ، خپل ښوونځی ، خپله هديره ، خپله وينه ويشلې ده او د افغانستان د خپلواکۍ په جهاد کې يې سره له دغه دروند باره له خپل ورور سره برخه اخستې ده .
د پښتونخوا پښتون د افغانستان سره د مذهبي ، کلتوري پيوستون او د يو ملت نږديوالي په بنسټ يو ځای يو وخت اخترونه ، روژې او خپل ديني مراسم لمانځي .ډيورنډ کرښې په دوی کې په هيڅ ډول توپير نه و راوستلی بلکې په دغه ديرشو کلونو کې د دوی تاريخي کلتوري اړيکې او خپلوي دود دستور ، راکړې ورکړې نورې هم سره نږدې او ژورې شوې چې د پښتنو په تاريخ کې يې ساری نشته .

و . په يووالي کې زمونږ ګټې او تاوان

١ ، د افغان ولس ملي خپلواکي به مکمله شي ، افغان به په افغان حکومت کوي ، يو ولس مشر ، يو هيواد ، يو ولسواکه قانون ، زمونږ په سيمه کې امن او نظم، د يو ځواکمن ملي دولت څښتنان به شو .
٢ ، زمونږ ګاونډيان ټول په اتومي نويو پرمخ تلليو وسلو سمبال دي ږ افغان ولس د نړيوالو په مرسته په سيمه کې د اتومي وسلو بې وسلې کولو غوښتنه پيل کړېده . له د ې سره به په سيمه کې د پوځي ، اقتصادي قواو توازن برابر شي ، د ګاونډيانو له لاس وهنې نه به د تل لپاره په امن کې اوسو . زمونږ د هيواد پولې به په نړيواله کچه او معياري نورمونو وپيژندل شي .
٣ ، له ټول افغانستان څخه به يوه سوداګريزه او د سولې سيمه جوړه شي . په افغانستان کې به د اسيا پانګه اچونې سوداګري ازاد لوی مرکز جوړ شي . د ترانزيت مالونو د وريښمنو لارې امنيت او ساتنه به د افغان حکومت په غاړه وي او دمرکزي اسيا دوبۍ ګرځيدل به شونې شي .
٣، افغانستان سمندري لارو ته اړتيا لري او په نړيواله سوداګرۍ کې به د چا له ګواښه ، بيځايه غندنو ، بنديزنو، رقابتونو ، ماليو او د مالونو له غلاوو څخه وژغورل شو .
٤ ، خپل ګډ هيواد ، ملي غزت ، غيرت ، تاريخ ، ادبي کلتور او افغانيت به د غليم له ويشلې ګواښ څخه وساتو ، د افغان خپلواکه خاوره به په نړۍ کې د مدنيتونو او کلتورنو څلور لارې په څير وپيژندل شي .
٥، خپل راتلونکي نسلونه به د يو ميراسي کړکيچ ورسپارلو څخه وژغورو او دوی ته به په خپل پلارني هيواد کې هوسا سولييز ژوند وروسپارو .
٦ ، په پښتونخوا کې په مليونو ازاد قبايل له دوسوو کالونو راپديخوا په انزوا کې ژوند کوي ، دوی پرته له مدني او بشري قوانينو او دولتي امن څخه په ډير ناوړه ټولنيزه حالت کې له افغانستان سره د يووالي شپې ورځې تيروي . دوی به په يوويشتمه پيړۍ کې د انګريزانو له تور FCR قانون څخه راخلاص کړو . دوی په پاکستان کې بې نامه ، بې نشانه ، بې تاريخ ، بې کلتوره ، بې ژبې په انزوا کې په ناوړه اقتصادي شرايطو کې ساتل کيږي .
٧ ، په وحدت ، اتحاد ، اتفاق ، يووالي کې هيڅ تاوان نشته ، په اتحاد او يووالي کې برکت او لوی خدای زمونږ په لوري او مرستندوی دی .
٨ ، د يوې لنډې مودې لپاره د انارشيزم اړو دوړو ګواښ شته او د پرديو لخوا لاسوهنې شونې دي . بايد ملګرو ملتونو او د نړۍ له تجربو او مرستو څخه د يووالي په اړه کار واخستل شي .
٩ ، په اقتصادي ټولنيزه کچه مونږ په يو ليمټ کې يو . دولتي واک او عايداتو ويش زمونږ ولسواکه او ټولنيز عدالت قانون به يې سره تنظيموي .
١٠ ، افغانستان بايد دغې يووالي ته ستر قرباني او تياري ونيسي ، ملي ويښه پخلاينه ، ملي امنيت ، تل پاتې سوله ، اقتصادي ثبات او په نړيوالو معيارونو ګرنټي برابره کړي .
١١ ، زمونږ په پښتني ټولنه کې د جومات او حجرې تر منځه بايد ديوال مات شي ، افغان روڼ اند ، پوهان ، د اغيزې خاوندان ، سياسي ګوندونه او ايديالوژيکي فکرونه بايد دغې ملي هيلې ته په يوه خوله شي .

چ . د ډيورنډ کرښې نړيوال قانوني سولييز حل

١ ، د نړۍ تاريخ مونږ ته رازده کړې چې هيڅ يو نړيوال امپاير ښکيلاکګر ځواک له سلو کلونو نه ډېر په پښو ندی ودرېدلدبېلګې په توګه د هانګ کانګ تړون ٩٩ کلونو لپاره لاسليک شوی وو .هانګ کانګ د ټاکلي مودې سره سم د چين جمهوريت سره يو ځای شو . چينايانو شل کال مخکې د هانګ کانګ د يو ځای کيدلو پلان جوړ کړی وو .ختيځ اولويديځ جرمنيانو هم د يووالي پلانونه له يووالي نه مخکې جوړ کړي وو .
٢ ، د ډيورنډ د کرښې تړون معيار د سلو کلونو لپاره ټاکل شوی و .په ١٩٩٣ کال د افغانستان حکومت د يو منظم جوړ شوي پلان په ترڅ کې د غه سيمې چې د اوسني پاکستان دوه څلويښت فيصده خاوره ده ، بايد له افغانستان سره يو ځای شوي وای .
مونږ خبر نه وو چې غليم شل کاله مخکې د افغان ولس د بربادۍ او کورنۍ جګړې پلان جوړ کړی وو .
٣ . دا لومړی ځل دی چې د پيښور ګورنر د پاکستان لوړ پوړي دولتي چارواکي لخوا د ډيورنډ کرښې په حواله دا اعتراف شوی دی چې دا يوه متنازعه موعقتي کرښه ده . او د ډيورنډ کرښې په هکله يې له افغانستان سره د خبرو اترو غوښتنه وکړه . د برطانوي هند او افغانستان تر منځ د ډيورنډ تړون سلو کلونو لپاره لاسليک شوی چې دغه نيټه دولس کاله مخکې پوره شوې .
٣ ، د نړيوال قانون په بنسټ که چېرې د تړون يو خوا منصرفه او يا له منځه ولاړه شي ، تړون په خپله له منځه ځي او يا په خپل لومړني حال کې نه پاتې کيږي . دغه تړون له انګريزانو سره په هند کې نه په لندن کې لاسليک شوی. انګريزان په سيمه او نړۍ کې په خپل زبرځواکۍ کې له منځه تللي دي . د تړون د لاسليک په مهال پاکستان وجود نه درلودو . پاکستان هيڅ وخت په قانوني توګه د تړون يوه غاړه نشي بلل کيدلی .
٥ ، د ډيورنډ تړون په هماغه ورځ کله چې لاسليک شو مات کړل شو ، ځکه د افغان ولس څخه چا د ويشلو پوښتنه نده کړې .
٦ ، افغانانو د تړون د اعتبار په مهال دغه تحميلي کرښه په خپل وجود نه ده منلې . دوی ته دغه کرښه هيڅ قانوني حيثيت نه لري . د پښتنو په سياسي وده او ملي دولت جوړولو کې ډېر غټ ګوزار و .
٧ ، دغه کرښه د Demakationline يا د ډيورنډ لاين په نوم په تړون کې ياده شوې ده . دمه کته شين لاين يو فرانسوی توری دی .
تعريف : له يوې سيمي نه په موعقتي ډول کرښه ويستل دي ، ځکه د پولې يا رسمي سرحد نوم په تړون کې نشته . اوسني افغان سياسي چارواکي ، کورني او بهرني ډلييزه رسنۍ بايد د پولې نوم په ځای د پښتون ــ پښتون تر منځه ډيورنډ کرښې نوم واخلي .
٨ ، ولسواکي زمونږ راتلونکي جوړوي ، که نن د دغو اټکل د ټولو څلويښت ميليونو ډېر افغانانو څخه په يوه ټول پوښتنه کې پوښتنه وشي ، که څۀ هم له افغانستان څخه په پښتونخوا کې نن ډېر پښتانه استوګن دي . هر افغان ته د خپل هيواد او ولس لوړې ژورې پته شته ، د يو پنځوس فيصدو څخه ډېر پښتاننه نن د يو قبيلوي هويت په ځای يو ملي خپلواک افغان دولت جوړولو هيله او تمه لري .
افغان ولس او حکومتونو ته کله هم د خپل پرله پسې ناورنيونو يرغلونو له کبله دغه فرصت په لاس نه دی ورغلی چې له پاکستان سره دا مسله په قانوني توګه راپورته کړي .
ډير نړيوال او د سيميزو چارو سياسي چارواکي ، سياستپوهان ، د منځني ختيځ انستيتونو خبري رسنۍ او استخباراتي څارونکي دې پايلې ته رسيدلي دي چې په سيمه کې يو شمير بنسټيزه برخليک ټاکونکي پوښتنې مطرح دي . د دغو پوښتنو ځوابونه په سيمه کې بنسټيز بدلونونه ، سياسي پوځي پرمختګونه ، نوي پکړې راڅرګندوي . يوه له دغو پوښتنو څخه د پښتونستان نړيواله مسئله ده چې د ټولو پښتنو افغانانو راتلونکي سياسي ونډه په سيمه کې ټاکي . افغانستان کله چې نيمايي ثبات ، سياسي استقرار ، اقتصاد ، سوله او امن ترلاسه کړي ، د پښتونستان مسئله به په خپله حل ته راپورته کيږي او که افغانستان خپل ټول ثبات ، استقرار ، امنيت او سوله ترلاسه نه کړي د ډيورنډ کرښې د نه حل په وجه دا ټول نيمګړي وي او د تل لپاره به له ګواښ سره مخامخ يو .
پوښتنه دا نه ده چې پښتانه به يو ځای ملي غښتلي دولت جوړ کړی شي او که نه ؟
پوښتنه دا ده چې کله او څنګه به دوی دغه ولسواکه ملي دولت جوړ کړي ؟
د يو قبايلي مشر لطيف اپريدي په اند ، هغه مخ دې تور شي ، هغه سر دې غوڅ شي چې د دوو ورونو په يووالي خپه کيږي .
اڅکزی بل مشر وايي ، پښتونخوا زمونږ خاوره ده ، افغانستان زمونږ پلارنی هيوا د دی

ځ . د ا مريکې متحده ايالات ، ناتو او افغانستان

د پرنګي او د کمونيستي روسيه استعمار له ړنګيدو خه وروسته امريکايانو له انګريزانو سره يو ځای دغه لويه لوبه اوس پرمخ بيايي ، د دغې لويې لوبې توکي د ولسواکي خپرولو لاندې واک ، ځواک ، تيلو او غازو نل ليکي دي .
امريکايان غواړي په هره بيه چې وي ، د دغې لوبې کوچ او ګټې خپلې کړې او کورته يې يوسي .
د دغې لوبې د ګټلو لپاره امريکايان چمتو دي لکه انګريزي ، روسيي کولونيال استعماري ځواکونه د دريمې نړۍ هيوادونه والوزي او ولسونه سره وويشي او نوي جګړې په کې پيل کړي .
امريکايان د يولسم سپتمبر د بريدونو وروسته او د ترهګرۍ په ضد جګړه کې سيمې ته په خپل ديپلوماتيکي تور بکس کې لوی لوی پلانونه چې له دغې پيښې څخه مخکې جوړ شوې دي راوړي .
امريکايان که په دغه نړيوال تروريزم په ضد جګړه کې بری موندل غواړي په سيمه کې ، اوږودمهاله استراتيژي اړيکو تمه لري ، خپل ملي امنيت ته ګواښ ويني . امريکايان بايد پوه شي چې دښمنيې جګړه نده اعلان کړې . دښمن يې کوم دولت ندی . دښمن يې معلوم ندی چې په کومه مورچه کې پروت دی . ددښمن شمير يې معلوم ندی . امريکايان د هغوی ملګري او ملګري ملتونه بايد په دې هم پوه شي چې زمونږ افغانانو مخې ته ډېرې ملي هيلې تر سره کول پراته دي . يوه ملي هيله مو هغه څۀ دي چې مونږ په لويه لوبه کې له لاسه ورکړې . د لويې لوبې په دغه دور کې يې بيرته لاس ته راوړل غواړو . نړۍ او امريکايان بايد د ترهګرۍ په ضد جګړې کې لومړی د ترهګرۍ لاملونه ريښي . فکتورونه وپيژني او د حل لپاره يواځې له ولسونو سره کار وکړي . د ترهګرۍ د ختمولو لپاره بايد چې د هغه جرړې غوڅې کړی شي ، چې هرهګري ترې زيږيږي .