زه به لږ څه دغه کرغیړنه څیره ښاغلیو لوستونکوته وروپیژم . دطالبانو دحکومت په وخت کله چه  دسالنګ تونل دپلونو دړنګولوانجنیرمسعود له خوا په بمونووالوزول شو ،دسالنګ تونل بند و خلکو دکابل نه شمالی ولایتوته د شیبر له لاری تګ او راتګ کوه د(۲۰۰۰م)په وروستیوکی دمحقیق جنګیالودشیبرغاښی بندکړدعادی موټرو په سپرلی که به ېې پښتانه لټول  ،دمحقیق  په امر باندی  (۳۵۰) پښتانه په جاړه باندی حلال کړل شول ، دمحقیق پدی  قتل عام باندی ټول افغانان خبر دی ، په  کابل  کی دبی شماره پښتنو په سرونوکی میخونه ووهل اوبی شمیره د نه ويلو او نه ليکلو بې عزتۍ يې واړولې .   

دطالبانو دحکومت دما تی څخه وروسته  کله چه دبشر دحقوقو کمیشنره (Mary Robinsson)دمزارشریف ښارته ورغله (۱۵۰) ښځو شکایت ورته وکړ چه په مو ږ بانددمحقیق ،دوستم اوجمعت دکسانولخوا په ډلیزډول جنسی تیری شوی  ،محقیق  اوسی  داسی ځان  سپین  بولی لکه  سپین چرک اوسپین کالی هم اغوندی  .محقیق دا  دګرګین میراثخور غواړی   چه دایران ترمینالوژی په افغانستان کی راولی  .   دکلتوروزیرخرم  صاحب باید ځان پوه کړی که چیری یی دانشګا اونګا رستان ومنل  نوخامخا نور هم در باندی منی  ، دا اوس څه وشول چه محقیق اوځنی دری ژبی غولیدلی کسان دانشګا ه  استعمالوی  اودپوهنتون  دنا مه سره ځانونه نا اشنا بولی .   

محقیق خو پښتو دکفرژبه بولی ، هغه مکتوب کوم چه دته په پښتولیکل شوی وه ده چه څنګه ولیده وویل  (بروبه مسلمانی نوشته کومابه این نه می فهمیم ) یعنی پښتو دکفرژبه ده .   خرم  صاحب که دا یودایران لغات دورسره ومانه  په راتلونکی به خامخا نورهم ورسره منی .  دمثال په ډول  : دکراچی په ځای فرغون ، دکیلی په ځای موز ،دبادرنګ په ځای خیار اوهمداسی په لسګونو رلغات اواصطلاحات چه تراوسه په افغانستان کی څوک نه پیژنی  .     

داهم بایدووایم کله چه دنجب حکوت سقوط وکړ دمجاهدینو حکوت جوړشوحکمتیارصدراعظم وټاکل شو داچه حکمتیار کابل ته نشوی تللی اویوڅه موده په لغمان کی وه ،دایران سفیر دکابل څخه لغمان ورغی اورته وویل چه هزاه وته په کابینه کی ډیره برخه ورکړی  ، داچه د یرانسفیر لغمان ته حکمتیارته ورځی نومحقیق به خامخا دایرانی اصطلاحاتونه دفاع کوی  .