په مصر او عراق کي

د ژووله خولې انساني کیسې( فابل) د عاموخلکو دګړنی ادبیاتو یو  ډیر لرغونی ډول دی چې د ټولو هیوادونو په ادبیاتوکې یې نښې لیدل کیږي   او خلک يي لکه  متلونه  کاروي

 په سمیریانی ( هغه ژبه چې څلور پيرۍ مخکې له میلاده په عراق کې ویل کیدل )او اکادیانی ( هغه  ژبه چې په میزوپوتیا یا برونز عصر کې د اکاد دښار ژبه وه )کې  راغلي دي ،  چې « اریش یبلنګ» فابلونه لویدیځ ته ورپيژندلي دي.

د مصر د منځینو پیړیو دځنګل د پاچا نکل   د هبرو د ځنګل کتاب سره یوشی دی

او د ایزوپ د (ځوز او د سدر ونه) نکل د دویم کینګ له نکل سره یو شی دی

په افغانستان او ایران کې

په شپږمه  هجري پيړۍ کې  کلیله او دمنه په فارسي  چاپ سوه او هم   د« اسوریک ونه  « چې  دیوې ونې او وزې مناظره ده په پهلوی ژبه چاپ سوه

مرزبان نامۀ دمرزبان بن رستم بن شروین (۳۰۲ ق ) چې په طبری ژبه وه د «سعدالدین وراوینی» لخوا په فارسی وژباړل  سوه .همداسې  دسنایي غز نوي حدیقه الحقیقۀ ، دسعدی د بوستان ځینې  داستانونه (۶۵۵ ق ) او دایرج میرزا (۱۳۴۴-۱۲۹۱ق) د ګیدړې او کارغه قطعه  د هغه وخت  ډیر مشهور فابلونه دي .

.

برو شیر درنده باش ای دغل

میندازد خود را چون روباه شل

ولاړ سه ډاړون زمری سه اې دغله

ځان مه اچوه لکه ګیډره  شله

په مثنوی  مولوی کي د طوطي او تجار کیسه داسې پای ته رسیږي

معنی مردن ز طوطی  بدُ  نیاز

در نیازو فقر خود را مرده ساز

دمړ کیدو مانا طوطی ته وه په کار

دهغه په غوښته يي کړخپل ځان زار

بیا د عبید زاکانی(۷۷۲ق)د ژوو  افسانی  چې ټولنیزي  ، سیاسي او فرهنګي نادودو یادونه یې کوله لکه د موږک او پیشو مثنوی خپره سوه

په یورپ کې د ژووله خولې انساني کیسې د رنسانس په دور کې د انګریز شاعر ادموند اسپنسر (۱۵۹۹-۱۵۵۲م) د «هابرد د مور» په نامه ټولګه ډیره مشهوره ده له هغه وروسته «جان درایدن »انګریز شاعر (۱۷۰۰-۱۶۳۱م)  له منځه تللي فابلونه  راژوندي کړي دي

همد اسې فرانسوي فرانسوس(۱۶۹۵-۱۶۲۱م)د فابل ټولګه چاپ سوې ده

د لافوتین فابلونه لکه کارغه او ګیډره ، لیوه او وری، مشهور دی بیا د« پیر دو لاریوه» فرانسوی لیکوال( ۱۵۶۰-۱۶۱۹م) د فدروس ځینې فابلونه په شعر اړولي دي .د آلکسی میخاییلوویچ رمیزوف بیزوګانی  او انګریز جورج اورول د ژوو کلا دهغه وخت  نورمشهور فابلونه دي.

لافوتین داروپا د منځنی پيړۍ یو مشهور فابل لیکونکی  دی دهغه فابلونه اخلاقی  دی

هغه په محاکمو ، کلیساو او بورژوازی نظام فابلونه  لیکلي دي

بل مشهور فابل لیکونکی ایوان کریلوف۱۷۶۹-۱۸۴۴ روسی مشهور  فابل لیکونکی  دی

  هغه په روسی لافوتین مشهور دی  ، دهغه مشهور فابلونه شرمښ د سپي په کوډله کې ،  شرمښ او پسه، کارغه اوچرګ، طاوس اومار، د وحشانو مړینه او داسی نور دی

بل مشهور فابل لیکونکی روسی سالتیکوف شچدرین(۱۸۲۶ ) دی

  هغه دايزوپ تر اغیز لاندې فابلونه لیکلي دي د هغه مشهور نکلونه د یږانو حکومت، اوداسی نور  دی

 د هغه یو فابل افسانه د کپور کب په نامه داسې ده

کپورکب په سیند کې د شارب له ویری د یوې ډبرې لاندې وږی اوبې حرکته پټ و یوازې یې هغه چنجیان اوخزندې چې هغه ته نژدې راتلې خوړلې او ان له ویرې له ښځوکبانو سره نه یوځای کیدی . هغه اوږد عمر لري سل کاله ژوند کوي مګر دمړینې په ورځ یې ارمان کوی ځکه د ژوند تر کمیت یې د ژوند کیفیت جار کړ ی  و.