آيا په تجارت کې درواغ ويل جايز دي که نه، ځينې کسان دا فکر کوي چې که په کاروبار کې درواغ ونه وايي، معامله نه شي کېدلای، آيا د هغوی دا خبره صحيح ده؟

درواغ ويل په تجارت کې وي او په عامو خبرو کې حتی د مسخرو او ټوکو پر ډول وي هم حرام او کبيره ګناه ده. د ابوداود شريف د)کتاب الادب( په )باب فی التشديد فی الکذب( کې روايت دی چې جناب رسول الله ص درې ځله وفرمايل: هغه کس تباه او برباد شو، هغه کس تباه او برباد شو، هغه کس تباه او برباد شو، چې د نورو کسانو د خندولو لپاره درواغ وايي. )ابوداود شريف جلد ٢ صفحه ٦٨١)

او په قرآن کې الله تعالی پر درواغجنانو باندې لعنت ويلی دی او په نبوي احاديثو کې درواغ ويل د نفاق ستره نښه بلل شوې ده.

په کاروبار کې درواغ ويل نه يوازې دا چې د درواغو ويلو جرم دی، بلکې دا له خريدار سره دوکه او فرېب هم دی. همدا راز د صحيح مسلم په )کتاب الايمان( کې يو حديث راغلی، په هغه کې رسول الله ص په ښکاره ټکو سره د دوکه باز کس د اسلام او مومنانو له ډلې څخه د خارجېدو اعلان وکړ:

ژباړه: له حضرت ابو هريرة رض څخه روايت دی چې يو وخت رسول الله ص له يو غنم خرڅوونکي سره تېرېدى، ده مبارک ته غنم صحيح معلوم نه شول، نو چې ور وګرځېد، لاس يې په ننه ايستی، لوندوالی يې محسوس کړ، نو د مال څښتن ته يې وفرمايل: اې د مال خاونده! دا څه کيسه ده؟ هغه وويل: د باران له کبله غنم لانده شوي دي. ده مبارک ورته وفرمايل: چې داسې ده، نو بيا دې لانده غنم د نورو پر سر ولې نه ايښوول چې خلک يې وويني او په دوکه کې ونه لوېږي. وروسته ده مبارک وفرمايل: څوک چې زموږ سره دوکه کوي، هغه زموږ يعنې مسلمانانو له ډلې څخه نه دی. )صحيح مسلم جلد ١ صفحه ٧٠)

له دې کبله په کاروبار او معامله کې د درواغو ويلو جرم نور هم درنېږي، د ګټې او تاوان تعلق له درواغ ويلو سره نشته، بلکې په رښتيا ويلو اعتبار پخېږي او دوام داره ګټه په وجود راځي، تاسې فکر وکړئ د نړۍ ستر معامله ګر، او غټ کاروباريان په څومره شدت سره له درواغ ويلو څخه پرهېز کوي، ځکه د هغوی په فکر درواغ ويل معاملې او تجارت ته ډېر سخت زيان رسوي.

د دې برخلاف د ترمذي شريف په يوه حديث کې رسول الله ص رښتينی او امانـتدار تاجر ته په جنت کې له خپل ځان سره د رفاقت او ملګرتيا زېری اورولی دی، له دې کبله بايد هېڅکله د رښتيا ويلو او حقيقت څرګندولو لمن خوشې نه کړل شي .