لومړۍ برخه

 

داود کاکړ، بدخشان ولايت

يو مهال داسې و چې بي بي سي راډيو د مطلق اخوانيانو په ولکه کې وه، خو وروسته په دې اداره کې هم داسې غوڅ بدلونونه راغلل چې ټول واک او ځواک يې د پخوانيو ستمي ډلو په لاس کې شو چې اوس هم دا بهير په درز سره روان دى.

د بي بي سي راډيو چې په خپله اداره کې يې له مغزو خنثى پښتانه راټول کړي نن سبا له تعصبونو ډکه اداره ده او اکثره مهال يې قومي، ژبني او توکميزو تعصبونو ته لمن وهلې ده، په دې لړ کې يې په دې وروستيو کې په کراتو- کراتو په اوسني وزير عبدالکريم خُرم پسې خوله خلاصه کړې او داسې څه پسې وايي، يا يې پسې ليکي چې په خپله د دې خبرې لپاره ښه سند دى.

بي بي سي تل ټينګار کوي چې بېطرفه اداره ده او هېڅکله پلويتوب نه کوي، خو تاسې دا نظرونه چې د دې ادارې په پاڼه کې راغلي د دوى د بېطرفۍ دليل ګڼلاى شئ؟

 

لطفاً با پخش این خبر ما را نزد کشور های همزبان ماشرمنده تر نسازید. در حالیکه ما روی داشتن شبکه تلویزیونی مشترک، ارتباطات قویتر فرهنگی و اقتصادی کوشش مینماییم این جز خجالتی مقامات ما چیزی دیگری ببار نمیآورد. ارشد نظامی – کندوز

به نظرم فقط زبان پشتو زبان اصلی و ملی در در افغانستان است و سایر زبانها حق ندارند استفاده شوند و تمام کلمات و اصطلاحات که در زبان پشتو استفاده می شود اگر چی خارجی هم باشند باز هم مورد قبول است ولی زبان دری حق ندارد که کلمات و واژه هایش مورد استفاده قرار بگیرد همچنانکه سالهای سال قوم پشتون حاکم بوده و زبانشان هم باید همچنان باقی باشد و دری زبانان حق ندارند به زبان خودشان حرف بزنند یا چیزی را بنویسند بلکه باید به زبان پشتو بنویسند و حرف بزنند. نمی دانم در این صورت چرا اینها از مولوی تقدیر می کنند و به او افتخار می کنند در صورتی که او دری سخن می گفته و اشعارش هم به زبان دری بوده نه پشتو. احمدی – بامیان

مشکل در اين است که مقامات متعصب فرهنگی در کشور هنوز فارسی و دری را دو زبان متفاوت از هم ميدانند در حاليکه هيچگونه تفاوتی در آثار کهن نويسندگان دری و فارسی به چشم نميخورد. و موضوع ديگر اينکه آنها ميخواهند که چون گذشتگان در حق زبان دری خيانت روا دارند.و واژه گان پشتو را بر اين زبان تحميل بدارند. بابا – هرات (مقیم لاهور)

من در یکی از دفاتر خارجی کار میکنم و این موضوع را بدون فاش کردن اسم مقام به همکار خارجیم به زبان او برگردان نمودم و ازش پرسیدم برای چنین عمل چی ابراز نظری دارد، فقط به یک پاسخ کوتاه گفت: “این احمقانه است” من هم متیقن بودم که چنین است و شاید شما هم. منصور حامی – کابل

زبان فارسی چون سیل خروشان است که با یک بیل خاک این آدمها، مسدود نخواهد شد، تلویزیون به اصطلاح ملی از خودشان. با بیرون کردن یک شخص از آنجا، زبانی 5000 ساله نخواهد مرد، اطلس همیشه اطلس است. نصیراحمد – هرات

نام شهرهایی مثل سبزوار را به شیندند و قره تپه را به تورغندی، سفیدکوه را به سپین غرو …تبدیل کردند مراسم و اعیاد کهن و ملی ما یعنی نوروز باستان را به بهانه اسلام از بین بردند و به میله (جشن) دهقان تحریف کردند. وقتی دیدند که غیرت و همت در بین فارسی زبانها نیست، بین ما فارسی زبان ها، اختلافات مذهبی را دامن زدند و ما شیعه و سنی گفته همدیگر را نابود کردیم. بعد اختلاف نژادی را دامن زده و ما هزاره و تاجیک و ازبک گفته خون همدیگر را ریختاندیم. حال هم حق نداریم در سرزمین مادری خود به لسان مادری خود تکلم کنیم. پس فرق ما و فلسطینی ها در چیست؟ واثق – کابل

عظمت اين زبان تا بدان جاست که اين چنينی ها نميتوانند خوردش کنند .زبانی که با قلم مولانا ، حافظ، سعدي…قامت افرشته او را از اينچنين احکام گزندی نخواهد رسيد.ولي افسوس از اينکه وزير ما زبان و تاريخ ما را به ديگران تقديم ميکند -چيري که انتظارش را دارند -آزرو ميکنم برخی را خدا هدابت کند تا بدانند قبل از استفاده از هر زبانی بايد انسانيت آموخت. آنگاه در پرتو عقلانيت ميتوان فهميد که چه از خود ماست و چه از بيگانگان. فرشته – هرات

واقعا مضحک و خنده آور است. آن بیچاره (نصیر بابی) اگر کلمات انگلیسی بکار می برد، در آنصورت جرم نبود. اطلاعات و فرهنگ هر گاه میخواهد به فرهنگ کشور خدمت کند، نامهای رستورانتها و مراکز تجارتی را عوض نماید. این سیاست وزارت فرهنگ، نشان دهنده تعصب لسانی آنها است و جزء افزایش تعصبات لسانی؛ سودی نخواهد داشت. منیب حکیمی – کابل

به فکر من این یک اقدام خوبی است زیرا میتواند از تجاوز فرهنگ های بیگانه به کشور ما جلوگیری کند. من مخالف هیچ زبان نیستم اما در صورت که فرضاً ما کلمه خانم داشته باشیم چه ضروت است از بانو استفاده کنیم یا در صورت که شفاخانه داشته باشیم چه ضرورت است از بیمارستان استفاده کنیم؟ گرچه شفا یک کلمه عربی است اما یک قسمت از زبان دری کلمات عربی است (اصلا) و دیگر این کلمات در جامعه ما نهادینه شده اند پس جه ضرورت است دوباره آنها را تغییر بدهیم؟ در حالیکه زبان وسیله افهام و تفهیم است. حمیدالله – لوگر

مقامات وزارت اطلاعات و فرهنگ کار درست و بسيار خوبی انجام داده اند کسایی هستند که می خواهند کلمات بيگانه را در زبان شرين دری داخل نمايند و اين خودش يک خيانت به فرهنگ مردم افغانستان عزيز است. رشیدی – بریتانیا

به نظرمن کلمات مثل پوهنتون و پوهنجی به زور روی دری زبانان افغانستان تحمیل شده است. در حالیکه دانشکده و دانشگاه قابل فهم تر است. فرض کنیم که فارسی و دری یکی نیست ولی هم خانواده است، زبان پشتو کاملا متغیر است. جالب اینجاست که چرا جناب وزیر اطلاعات و فرهنگ تا بحال روی کلمات انگلیسی، هندی و اردو که با زبان دری اصلا هم خانواده نیست گیر نداده. شریف احسانی – باکو

بيايد از گذشته درس بگیريد و هميشه مثبت فكرنمايید. از منفي بافي و استفاده ازشيوه هاي نا معقول در جهت اغراض شخصي، گروهي و قومي پرهيز کنیم، وحدت و يكپارچگي اين ملت زجركشيده را خدشه دار نکنیم و آب به آسياب دشمن نريزيم. اين اقدامات ناكام است و نمي تواند هيچ گونه موفقيتي در قبال داشته باشد. در ضمن آيا در مراسلات رسمي و محاورات روزانه مردم و مسولين، واژه ها و اصطلاحات خارجي وجود ندارد؟ پس اين سياست دوگانه يعني چه؟ رئوفی – هرات

عملکرد وزارت اطلاعات و فرهنگ قابل تائید میباشد. عبدالواسع – کابل

به نظر من وزير صاحب اگر ميخواهد فرهنگ بيگانه را از بين ببرد اول كلمه پرابلم (مشكل) كه بارها از زبان خودش و ديگران شنيده شده است از بين ببرد آيا بخاطري كه تحت استعمار آمريكا قرار دارد خاموش ميماند پس اگر زبان دري جرم است پس چرا لوحه هاي وزارت و برنامه هاي تلويزيون را اصلاح نميكند. من وقتي اي خبر را به سايت ديدم زياد متاثر شدم كه ديگران به ما چي خواهد گفت. احمد جاوید – هرات

می خواهند زبان کوچه بازاری خود را به مردم افغانستان تحمیل کنند. زبان فارسی یکی از قدیمی ترین و زیبا ترین زبانهای دنیاست و من افتخار مکی کنم که به این زبان صحبت می کنم. روح الله موسوی افغان – کلن

به نظر من به واقعیت در شرایط کنونی استفاده از واژه های فارسی کار پسندیده نیست زیرا در حال حاضر کشور ما تحت هجوم فرهنگ های بیگانه قرار گرفته است و ما نباید دشمن را در این موقع بحرانی وقت دهیم تا بالای فرهنگ دری ما تجاوز کند و لطفآ شما هم این موضوع را دامن نزنید. سرور خیری – کابل

کلماتی از قبیل دانش، نگار وغیره در زبان دری سابقه چند هزار ساله دارد. صرف استعمال اینگونه واژه ها در ایران، دلیل بر دری نبودن آن نمی شود. اکر بنا باشد کار برد هر لفظی که در ایران استعمال می شود در افغانستان جرم پنداشته شود باید همه دری زبانان برای نجات از مجازات دهان های شان را ببندند… عارف – کابل

خلاف اسلامي؟ منظورش اين بوده که چون کلمه پوهن اسلامي ترست؟! وزير صاحب کلمه دانش از زبان مولوي و عطار و سنايي و انصاري و ابراهيم ادهم و محمود غزنوي و ابومسلم و ديگر ابر مردان است. زبانی که امروزه قابل قبولترين تفسيری از اسلام را به جهانيان عرضه کرده است و همه مي دانيم که کداميک اسلامی تر، فرهنگی تر و خدايی تر اند. فرموده وزير صاحب همان چيزيست که اعراب درباره زبان خود ميگفتند، ولي: ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی، اين ره که تو ميروی به ترکستانست. ام البلادی – انگلستان

طوريكه به همگان معلوم است بى بى سى يك سايت بسيار پر ارزش و سابقه دار است، به نظر نشر همچو مسايل و دامن زدن به آن بجز از اينكه بى اتفاقي و بدبختى را بميان آورد ديگر فايده اى ندارد. لذا خواهش من كاركنان بى بى سى اينست كه از نشر همچو مسايل خودداري نمايد و سايت محترم بى بى سي را بدنام ننمايد. امين – كابل

مقامات اقدام بسیار نیک کردند. هرکسیکه در زبان خود از کلمه های بیگانه استفاده میکند خوب مجازات دهد تا دوباره این عمل او تکرار نشود وهم دیگران پند گیرند. ساره فدایی – کابل

اين يك فاچعه ي بزرگ فرهنگي است كه انجام مي شود . من صراحت اعلام مي كنم كه صدها سال است كه عليه زبان شيرين فارسي حمله مي شود اگر هزارن سال ديگر هم ادامه يابد به اندازه سرسوزن هم از زيبايي و شيريني و غني بودن اين زبان بزرگ كاسته نخواهد شد . وقتي اين زبان مولانا ، سعدي ،‌ حافظ ، ‌بيدل خواجه عبدالله انصاري ،‌ جامي و صدها انديشمند و بزرگ را دارد وزير اطلاعات و فرهنگ كه چي، تمام جهان اگر خواسته باشند بازهم از شكوه و عظمت پارسي شيرين كاسته نخواهد شد. فیصل کریمی فارسیانی – هرات

وزیر اطلاعات و کلتور کار ی دیکری نکرده فقط حکم قانون اساسی را تعمیل کرده . این حکم قانون اساسی است که هرکسی مکلف به رعایت مصطلحات ملی میباشد. الماس افغان – کابل

من با تصمیم محترم وزیرصاحب کاملآ موافق هستم. یکتعداد از هموطنان ما آگاهانه و یاغیرآگاهانه میخواهند کلمات و جملات ایرانی را در لسان دری داخل نمایند. در حقیقت این خود خیانت است به لسان مادری این اقایون یعنی به لسان دری. اکبر – مسکو

من نیز زمانی خبرنگار تلویزیون ملی در هرات بودم. جناب وزیر به رییس وقت رادیو و تلویزیون ملی گفته بودند که خبرنگار شما در هرات ایرانی است زیرا از واژه های فارسی استفاده می کند و بجای پوهنتون دانشگاه می گوید. البته من خبرنگار بخش خبرهای دری رادیو تلویزیون ملی افغانستان بودم و بلاخره این رسانه را رها کردم. وحید پیمان – هرات

به نظر من این اقدام وزارت قابل ستایش است چرا که ایرانی ها میخواهند زبان فارسی را جاگزین زبان دری مابسازند. آنها حتی دری را یک بخش زبان فارسی خواننده به آن فارسی دری میگویند. چرا ما باید زبان خود را با زبان ایرانی هایکجا نماییم و از آنها تقلید نماییم. من پیشنهاد میکنم که دانشمندان زبانشناس ما کوشش نمایند اصطلاحات ایرانی را از فرهنگ ما دور نموده با لفات ناب دری ان را جاگزین سازند. متین – کابل

من شخصأ وزير محترم را نميشناسم ولی بحيث يکفرد افغان از اينکار شان استقبال ميکنم بخاطر اين که اگر بدرستی و دقت فکر شود ما با کشور ايران هيچکدام رابطه مذهبی اجتماعی و فرهنگی نداشته بلکه کشور ايران بحيث يک کشور همسايه برای ما مورد احترام است. اگر ما کلمه پوهنتون و دانشگاه رابا هم مقايسه کنيم طبعآ يک معنا دارند ولی مهم اينست که ما کدام را بايد استعمال کنيم. طبعآ پوهنتون چون همانتوريکه معلوم است دری و پشتو زبانهای رسمی ما است و اين در جاهای مختلف در وطن ما مورد استفاده قرار ميگيرد. میرویس هوفیانی – لندن

دوستان عزيز افغان نگران نباشيد. زبان شيرين فارسی در برابر حمله عربها مقاومت کرد و حتی پس از طالبان هم به قوت خود باقی ماند. مهیار – نیوکاسل

متاسفم از این تفکر غلطشون. لارا – تهران

صرف همین قدر میگویم که کسی که از فرهنگ حتا یک حرفی نمی فهمد باید چنین کارهای از دست وی سر زند. افسوس به فرهنگ گرانبهای افغاستان که بدست چنین اشخاصی است. شیر محمد – کابل

هر دم از این باغ بری می رسد: اول زبان فارسی را از تابلو وزارت اطلاعات و فرهنگ حذف می کند، بعد نام نگارستان را به واژه بیگانه گالری تغییر می دهد، حالا هم کاربرد واژه‏های زیبای دانشجو و دانشکده را، مخالف اصول اسلامی قلمداد می کند. از تمام این کارها، بوی ضدیت با فرهنگ والای فارسی دری به مشام می رسد. به او بگویید این کارها که سهل است، اگر آسمان را هم به زمین بیاوری، این قند شیرین فارسی، در دل و زبان مردم ما جای دارد. کاوه کاویان – خراسان

متاسفانه جناب محترم وزير از يگانه چيزی که بی اطلاع است همان اطلاعات و فرهنگ است. اين مطلب را از حکم اين محترم می توان فهميد. کشوری که در طول تقريبا 30سال اخير همه چيز آن نابود شده است و در اين، تخريب بنای فرهنگ ما در آن به وضوح ديده ميشود باز هم بوی ان ميايد که اين بار با تفرقه افکنی جناب محترم وزير فرهنگ ميان مطلعين ادب فارسی انرا از انچه که تا به حال از ان باز مانده بيشتر بازدارد. خلاصه اينکه زبان شيرين فارسی هميشه فارسی است و اين هم درست است که اختلاف در طرز گفتار لهجه و طريقه صحبت از هر جای تا جای ديگر قدری متفاوت ميباشد ولی زبان ادبی ما يکی ميباشد. نکته اخر اينکه اگر که بخواهيم لغات به اصطلاح بيگانه را از زبان خود حذف کنيم متوجه اين قضيه هستيد که چه مشکلی به بار خواهد امد بطور مثال اگر که بخواهيم لغات عربی را در زبان فارسی نداشته باشيم انوقت با اين زبان بدون يال و دم چه خواهيد کرد جناب محترم وزير فرهنگ… محمد – دنمارک

کلماتی از قبیل پوهنتون وغیره از فرهنگ پاکستانی ها گرفته شده است. در افغانستان کلمه دارالفنون مروج بود. وقتی مردم از نوشتن به زبان مادری شان محروم ساخته می شوند این گپ بمعنی تجزیه افغانستان است. چون همزیستی ممکن نیست، بهتر است افغانستان تجزیه گردد. در آنصورت هر کس راضیتر خواهند زیست. حمید – کابل

واقعا جای تاسف است که اینچنین افراد در افغانستان حاکمند و می خواهند میراث مولویها و پیرهراتها را ازبین ببرند. ولی ما با قاطعیت اعلام میکنیم که زبان فارسی دری در افغانستان و فارسی در ایران یکی است با دو گویش. همانطور که در داخل ایران و افغانستان لهجه های متفاوت وجود دارد. زبان فارسی زبان عرفان زبان فلاسفه شرق حداقل از هزار سال پیش است. به قول فردوسی بزرگ: بسی رنج بردم در این سال سی، عجم زنده کردم بدین پارسی. محسن -هلسینکی

در افغانستانی که یک فرهنگ لغت وجود ندارد و تمام منابع لغات از فرهنگ های پارسی استفاده میشود مگر چه نقصی در زبان فارسی وجود که از آن استفاده شود…شما اگر آثار نویسنده های بزرگ افغان را هم مطالعه کنید/وقتی محاوره های رایج در داخل افغانستان ( حتی کابل) استفاده میکنند گاه صد در صد به زبان دری توهین شده است!! … من با رادیو تلویزیون ملی افغانستان هم که صحبت کردم گفتم که: شما گاه تا55% اشتباه صحبت میکنید و… و حالا در این دنیایی سیاست زده بهتر زبان مادری ما سیاسی نشود. ناصر فرزان – لوال کانادا

این جای تاسف است که دامنه تبعیض زبانی به وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز کشانده شد. این کار آقای خرم بیانگر عدم تحمل وی از شگوفایی زبان فارسی دری میباشد. واین در حالی است که دولت کنونی مانند دولت های قبلی دیگر همه کوشش هارا به خرچ داده تا زبان فارسی دری را نگذارند پیشرفت داشته و آنرا سرکوب کرده اند. احمد لغمانی – کاردیف (ویلز)

آيا بکار بردن واژه اصيل زبان فارسی دری جرم است؟ اگر بلی، پس چرا شما آن واژه ها را ترجمه کرده و بکار می بريد. اگر خواب ازبين بردن زبان ما را داري، بدان که اشتباه کرده اي. چون اين زبانيست که چون مولانا، حافظ، سعدي، بيدل و… پدران و انديشمردانی دارد. مسیح جاوید – حیدرآباد هند

خبر جالب و بسیار خنده آور. آیا ترویج فرهنگ در افغانستان تنها در استفاده از کلمات اصولی به گفته وزیر فرهنگ و ریس تلویزیون ملی محدود گردیده؟ اگر شخصی به زبان مادری اش تکلم کرد باید مجازات شود؟ خیلی عمل مزخرف و خنده آور است. پس خود این عالی جنابان را که داد از فرهنگ اصولی میزنند کی مجازات نماید که صد کلمه وارد شده از زبان اردو را بر زبان می رانند. تعصب هم از خود حد و اندازه ای دارد. دیده بهار – مزارشریف