په نړۍ كې د ټولنيز – اقتصادي پرمختګ يا ځاى پر بنسټ د افغانستان دريځ

CIA World Fact book يوه انترنتي پاڼه ده چې د نړۍ د 193 خپلواكه او ځينو نا خپلواكه سيمو د طبيعي جوړښت، سياسي – بشري جغرافيې، اقتصاد، تاريخ او نورو مسايلو په هكله په زړه پورې معلومات لري. د دې پاڼې د كال 2011 په معلوماتو كې يو پرمختګ، په بېلابېلو برخو كې د هېوادونو شاخصونه دي. د مثال په توګه (X) هېواد د خاورې د پراخوالي، نفوس، GDP، د كلنى سړي سر عايد او د ډېرو نورو مسايلو په برخه كې، په نړۍ كې څووم ځاى لري؟

دلته د همدې معلوماتو پر بنسټ په نړۍ كې د افغانستان د دريځ يا ځاى په هكله لنډ معلومات غونډ شوي دي:

نوټ: دا درې وروستنى په World Fact book كې نشته او د آفاقى معلوماتو له مخې برابر شوي دي.

دلته دا خبره د يادولو وړ ده چې په نړۍ كې د خپلواكه هېوادونو شمېر 193 دى؛ خو ځينې داسې سيمې او ټاپوگان هم شته چې خپلواكه نه دي لكه هانك گانك، مكاو او داسې نور؛ خو په نړيوالو شمېرونو كې ځانگړى ځاى لري او ارقام يې په كتابونو او انترنتي معلوماتو كې خپرېږي. لكه چې تاسې په پاسنيو ارقامو كې وينئ افغانستان د سړي سر كلني عايد له پلوه په نړۍ كې دوه سوه اتلسم ځاى لري. دا په دې مانا ده چې افغانستان د نړۍ له 193 خپلواكه او څو  نا  خپواكه سيمو څخه  وروسته دى او لږ سړي سر كلنى عايد لري! كه څه هم چې امريكا او نړيوال په دې وروستيو كلونو كې هڅه كوي چې نړيوالو ته د افغانستان يو سم، روښانه او پرمختللى انځور وړاندې كړى او د هر افغان سړي سر كلنى عايد اووه- اته سوه ډالر ليكي؛  خو دا واقعيت نه لري او تبليغاتي بڼه لري. واققعيت دا دى چېرته چې د سړي سر كلنى عايد 700 – 800 ډالره وي، تاسو هلته سوالگر يا ډېر بېوزلي نه وينئ، په داسې حال كې چې د افغانستان د دولت د رسمي چارواكو د وينا وو له مخې، اوس زموږ په هېواد كې 9 مليونه خلك د فقر له كرښې څخه لاندې ژوند كوي!

بله خبره چې دلته د يادولو وړ ده، هغه دا ده چې د افغانستان ټول هغه شاخصونه يا اندكسونه چې مثبت دي او پرمختگ څرگندوي، منفي دي يا ډېر وروسته پاتې والى څرگندوي. د مثال په توگه افغان ډېر لږ عمر لري او ځاى يې دوه سوه شلم دى. افغانستان د هغه ميندو په حساب چې د زېږون په وخت كې خپل ژوند له لاسه وركوي،  په نړۍ كې لومړى ځاى لري، د زېږېدلو ماشومانو د مړينې د شمېر له مخې زموږ دريځ دوهم دى؛ خو په منفي شاخصونو يا اندكسونو كې بيا لومړى يا دوهم دريځونه لرو، لكه افغانستان د نشه يي توكو د توليد له پلوه په نړۍ كې لومړى ځاى لري او دا ځكه چې زموږ ډېر چارواكي په سل- دوه سوه مليون ډالر نه مړېږي او ډېرې غواړي! افغانستان د اداري فساد په حساب په نړۍ كې دوهم دى. لومړى دريځ د  سوماليا دى چې تقريباً دولت نه لري او زموږ د تنظيمولو د وخت په شان هره كوڅه د يوه ټوپكوال په واك كې ده!

كه داسې بېلگې وړاندې كړو په لسگونو دي؛ خو ښه به دا وي چې تاسو ښاغلي لوستونكي په خپله جدول ته ځير شئ او په نړۍ كې د خپل شتمن؛ خو د بېوزلي هېواد په سياسي_ اقتصادي دريځ پوه شئ او وگورئ چې څومره ستر كار په مخ كې دى. كه چېرته موږ وغواړو چې افغانستان له دې ناوړه او منفي دريځ څخه مثبت  او پرمختلونكي موقف ته ورسو، لومړى بايد له خپل نفس سره جهاد اكبر پيل كړو او بيا افغانستان د خپل كور په توگه ومنو او آبادي يې خپله ستره ديني، انساني او  افغاني دنده وبولو. كه داسې ونه شي، د عزت سر به مو لكه اوس غوندې ټولو ته ټېټ وي او چا ته به پورته كتى نه شو.