استاد جلیل ځلاند ، شخصیت سرامد و ماندگار در موسیقی افغانستان .
نیک یاد از پیشگامان و استادان ، ادبیات و هنر کشور ما می تواند رسیدن به سر چشمهء زلال معرفت ، خود اگاهی و درک دقیق ظرافت های پر بار  ادبیات و هنر وطن باشد که این اشنائی ما را با گنجینیه ء غنی و پر بها که محصول کار هنری هریک انها در عرصهء های ادب و هنر است اشنا می سازد که بی تردید خالی از دلچسپی نیست و ضمناَ در میابیم که چگونه این شخصیت های پر تلاش با تحمل هر نوع مشکلات و مشقت روزگار، مشعل پر جلال هنر و ادبیات کشور ما را فروزان نگهداشته اند و بویژه دست اندر کاران صدا و سرود ، نوای موسیقی را با نفس های شان زنده نگهداشته و رونق بخشیده اند. که امروز انچه ما در گنج موسیقی خود داریم محصول یک عمر تلاش ، زحمت و پشت کار همین عاشقان  دلبا ختهء هنر موسیقی است که تلاش هریک شان در سر و سامان بخشیدن هنر موسیقی میهن ما قابل قدر است و ستایش. در شمار سرداران موسیقی کشور ما جلیل زلاند ، نامی است مطرح و اشنا نتنها در افغانستان بلکه در ایران ، تاجکستان و سایر کشور های منطقه .

وقتی نامی از استاد جلیل زلاند ، به گوشم میرسد ، در ذهنم بی درنگ ان روزگاران افتابی صدا و سرود تداعی می شود که زلاند ، با  طنین صد ای سحر انگیز ، ژست و حرکات هنریش که موجب شور ، هلهله ، شادی و سرور هر بیننده و شنونده  می گردید. و هر اهنگ جدید او که ازرادیو افغانستان وقت نشر می شد . چنان به دلها چنگ میزد که فردای ان بر سر زبانها بود . ” صدای برخاسته ز دل به دل نشیند” زلاند ، زمزمه گر نوای دلها ، از ایام کودکی علاقمند موسیقی شد اما او در محیط اگنده از تعصب در برابر موسیقی زندگی می کرد با انتخاب دشواری روبرو بود سرزنش تعصب  مانع برسر راه او بود اما استاد زلاند ، انتخابش را چنان با تدبیر انجام داد که نتنها خودش در این هنر سر امد روزگار و ماندگار شد بلکه  همه اعضای خانواده اش شیقته ء موسیقی شدند و راه برگزیده ء استاد زلاند ، را باهمه شوق و ذوق هنری  سهیلا زلاند، شهلا زلاند ، فرید زلاند و وحید زلاند ، به پیش گرفتند و با همه تدبیر ادامه میدهند .تاثیر گذاری کار هنری استاد زلاند ، در محیط خانواده اش محصور نماند بلکه او با یک حرکت خیلی ها جالب و دقیق  برای هارمونیزه کردن اهنگهای فولکلوری و محلی دست به ایجاد یک ارکستر سی نفری از نوازنده ها زد که محصول این اقدام ابتکاری او به عنوان یک گنجینه  بی بدیل موسیقی فلکلوریک افغانی حفظ است .استاد  زلاند ،  اواز خوان مجرب و خوب است همچنان بهترین اهنگساز کشور مااست ،اهنگهای زیادی را برای اوازخوانان ما ساخته و باید خاطر نشان ساخت که محبوبیت و شهرت استاد زلاند، از مرز های کشور ما فرا تر رفته او از محبوبیت خاصی در ایران بر خوردار است . مردم ایران جلیل زلاند، را با اهنگ زیبائ ساربان شعر از  حضرت سعدی به  یاد می اورند که روزنامهء کیهان در انزمان دربارهء اونوشت : جلیل زلاند ، با این اهنگ روح حضرت سعدی را زنده کرده است .

استاد زلاند ، سالهاست که به دیار غربت پناه برده و انطرف ابحار چندین هزار کیلو متر دورتر از دیارش در امریکا زندگی می کند . باهمه دلتنگی های دنیائی غربت و تنهائی ، او با دست بلند که در هنر موسیقی دارد رابطه اش را با شیفته گان موسیقی جامعه مهاجر افغانی و ایرانی مقیم در امریکا تامین نموده با ساختن بهترین وناب ترین اهنگ ها به موسیقی رنگ و رونق بیشتر بخشیده است . سال پار از سهیلا زلاند ، دختر استاد  که غرض اجرای کنسرت به دعوت تلویزیون اریانا به کابل ، تشریف اورده بود، شنیدم که استاد زلاند ، از مدتی است که در بستر مریضی  قرار دارد و از ان رنج می برد. شنیدن این خبر نتنها برای من بلکه برای هر افغان خبری خوشی نبود . زیرا استاد زلاند، یکی از شخصیت های هنری کشور ما است که بیشترین قسمت از عمر خود را در راه اعتلای موسیقی کشور ما وقف نموده و در رونق یابی موسیقی معاصر افغانستان نقش موثر دارد . از همان روزیکه خبر مریضی استاد زلاند ، را از طریق تلویزیون اریانا ء کابل ،شنیدم تا امروز چشمانم و گوشهایم منتظر مانده اند که خبرنگاری از روی ثواب از تلویزیونی و یا از رادیوئی به بالین استاد بیمار برود و پیام عیادت مخلصان هنرش را به او برساند و از وضع صحی و حرفها و گفتنی های وی بینده گان  و شنونده گان خویش در جریان قرار دهد. در حالیکه چنین  تا به حال نشده ، اهنگهای او ویک تعداد دیگری از هنرمندان هم دوره ء استاد زلاند، سالهاست که در طاق نسیان قرار دارند . و نشر نمی شوند . می خواهم با کمال احترام به دست اندرکاران بخش هنر و ادبیات رادیو ها و تلویزیون های کشورما هم در داخل و خارج پیشنهاد نمایم که تا اندازهء امکان در تهیه برنامه های شان حق پشگامان هنر و ادبیات کشور ما  را بجا ارند. تا باشد ظرافت های هنری کار انها بر فعالیت ، دست اندرکاران تازه کار در عرصه ادبیات ، هنر و بویژه هنر موسیقی مثمر واقع شود.

20.09.2008