ما ر

په خوب کې چې به ما ر پسې را وا خستم ا وښې ډ یرې منډ ې به یې را نه وویستې نو چې را و یښ به شو م او ما ر به نه و نو ښه ډ یر ډ یر شوکرونه ( شکرونه ) به مې خدای ته وو یستل او خوشا له به شوم .
زمو نږ کلی که د یوې خوانه د کو نړ د سیند بیخي په سر پروت دی او هغه د چا خبره د پشکا ل د چپو خړپا یې د شپې د کوټې او ما ڼۍ په سر پرا ته او یا نا ست خلک اوري ، خو د بلې خوا دا کلی تورو غرونوته هم نژ دې دی چې په منځ کې یې و چ ډ ا ګ پروت دی . په دې ډاګ کې سپلني ، ځو ځا ن ، ګونګا ن ( خما زوري ) ، غلمي ، سپیرکي ، ا ومه ، برړې ، سپلمئ ، ترخې ، غوړ ګې ( شیر غشي ) ، ګنډ یري، کر کڼې ، مو ما ڼې ، پلو سې ( پلو څې ) ،سره اغزي ا و نور اغزن ا و ډ ول ډ ول بوټي ولا ړ دي . په غرونو کې یې ښو نا ن ، څیړئ ، و لوښتي ، غو ریجه ( عکا سي ) ، ګور ګورې ، شنئ ، او ګی ، بو کیا ڼې ا ونورې ډیرې رنګا رنګ ونې خدای په خپل فضل را شنې کړي دي . بس نو په دا سې یوه کلي کې خو خا مخا ماران ډ یر وي . لو مړی د سخت ا و ړي ا وبیا د مني په وخت کې په تیره تیره چې جوار څڼې بمبل شي نو ما ر ا ن له غرو نو او ډا ګو نو نه د ا وي ( تر او بو لا ندې ) کر وندې په لور را ښکته شي. د شپې له خوا کلي ته هم را ننو ځي او یا د ا چې همد لته په کلي کې دللمي پټو په ژورو ګوړو نو او سوړو کې ژوند کوي چې د شپې په کو څو کې هم ګر ځي را ګر ځي ا ولا کله کله د سین غا ړې ته هم ځا ن رسوي .
یره د اسې ورځ به نه وه چې ما ر به مو په کې نه و لید لی . یا به مو په ډا ګونو کې پښیبله ( لوڅې پښې ) په ملخا نو پسې منډې و هلې او د خپل سر په خو لۍ به مو ویشتل او مړه کول به مو چې خپلو ښا روګا نو ( مینا ګا نو ) ته یې یو سو . اویا به مو شا لیزارې ( کروند ې ) ته چا له د غر مې ډ وډ ۍ وړ له او یا به د خپل کلي برې ډ ډې ( شما ل ) خوا ته تلو چې له بره په سین کې را لا وو ( را لاهو ) شو ا ویا به هم د کلي ختیځې خوا د ډ اګ جو و ړ ( حو ض ) ته لمبا له تلو . هرې خوا ته چې به مو مخه وه په هغه ځا ی کې به مو په ما ر ستر ګې لګید لې .
مونږ وا ړه وو او هیڅکله مو داسې هڅه نه وه کړې چې ما ر د ې مړ کړو او یا دې پې د ګټې ګو زا ر وکړ و، خو کله کله به مو لید ل چې په ا دیره ( هد یره ) کې ، د قبرونو په منځو نو کې به مړه ما ران پرا ته وو. هغه به زمونږ د کلي غټا نو وژلي وو .
ها شم لا لا چې زمونږ د کوڅې ډ یر کره او سیا ڼه ځو ا ن و، تل به یې راته د ما را نو ، ښا ما رانو ، پیرانو ( پیر یا نو ) ، د یوا نو او ښا پیر یو کیسې کولې . چې دورځې به مو په خپلو ستر ګو لید ل او د ما خو ستن له مخې به را ته هغه کیسه وکړه ، نو په خو ب کې به مو ځکه هم له مار نه منډ ې وهلې ا و بوګنید لو به .
د ور ځو نه یوه ورځ د پشکا ل سخته ګرمي وه . زمونږد کوڅې میر منې د کوڅې سوري او یخ با د ته با ر ( بهر ) را وتلې وې . د کو څې وروستنی سر بند و . پرد ي او لا روي خلک پې نه تیر ید ل اود خپل چم د سړو نه خو چا ستر ( پرده ) نه کا وه . د ښځو له منځ نه راته ګلا ندامې تر ور غږ و کړ:
جما ل خا نه بچیه لوي شې ، خد ای دې در له ښه ورځ د ر کړي ، د میا ګل صیب جر ندې (ژرندې ) ته به یوه منډ ه وکړ ې چې زمونږ غنم وړه شوي که نه ؟ د ژرندې د سر نه غنم ټو ل ټول شوي که څنګه ؟ بیا به دې ور پسې ما ما ( خپل میړه یې یا د ا وه ) خر بو ځي ا ود وړو څټه به هغه په خره را وړي . ته یواځې و ګوره اوما له ا وا ل( احوا ل) را وړه ، لوي شې !
هغې به تل زما سیپت ( صفت ) کا وه ا ونوروښځو ته به یې ویلې چې د ی دې خد ا ی مور ته لو ي کړي ا و د ښې ورځې خا وند د ې شي ، ډ یرا و رید و نکی ا ومنو نکی هلک دی . د دې نورو هلکا نوپه شا ن تورغوږې ( چې د چا خبره نه مني ) نه دی . تل راله د با زا ر نه سودا را وړي . که د خا ورو تیل مې په کا ر وي یا ګوړه یا تما کو ، هر څه چې وي په منډ ه یې را له را و ړي .
نورو ښځو هم دهغې خبر ې تا یید کړې او زما ستا ینې یې وکړې ا وټو لو را ته دوا ګا نې هم وکړې . یوې میر منې لا په کې د ا پسې ور زیا ته کړه : یره خد ا ی به غټه ورځ ور کړي . همداسې هلکا ن چې د مشرا نو خبر ې مني ا ومرسته ور سره کوي او یا یې چر ته لیږ ي او دی ورته نه ، نه وایي . خدا ی پا ک هغه خا مخا د ښې ورځې خا و ند کوي .
ما چې د ومره خبرې او دخپل ځا ن دومره سیپتو نه وا ورید ل نورهم ا ورید ونکی شوم او بیله دې چې څه ووا یم د میا ګل صیب دجرندې په لور روان شوم .
له کوڅې نه چې را ووتلم نو لږ سا ت په هغه ویا له کې ود ریدم چې د همدې زمونږ کوڅې مخې ته اوړی ژمی بهیږي . د ولې ( ویا لې ) نه لا ند ې سین هم په غړ مبا و ا و اوبه یې له دې ولې نه یخې وې ، خو ما دځا ن سره وویل چې پښې مې مازې لمدې شي نو توده ځمکه به یې تر یو ځا یه پور ې نه سوځو ي .
پښیبله مې منډې کړې ا ود کلي د بر سر نه هم ور تیر شوم . کلی چې خلا ص شو نو شړه شرو ( شروع ) شوه . له لږ مزل نه وروسته دشهید با با زیا رت ته ورسید م . د ا زیا رت د ویا لې د پا سه په یوه لوړ پا نډ پروت دی . د ((غلمو )) ګڼ بوټي پې را شنه شوي ا وله ورا یه د نورې سپیرې ځمکې نه شین ښکا ري .
د ویا لې دلا ندې خو د لته هم هما غسې سین غړمبیږ ي خو دهغې پا سنۍ خوا ته وچه سوکړه ا وللمه پرته ده .
زیا رت ته چې سړی ورسیږي نو لاره د د و و پا نډ و نو په منځ کې تیر یږ ي ا وپه د غه ځا ی کې ډیره تنګه هم ده . یواځې دجوا رو د ټا نټو با ر خر پې تیر یدا ی شي .
زه چې د غې تنګې ته ورورسید م نو ما ر راته په لکۍ ولا ړو او یو ډ ول ا وا زونه مې هم تر غوږه شول . خد ا ی پو هیږي چې ا واز به د څه و خوما فکر کا وه چې ما ر را ته ا وازونه کوي او شپیلي وهي .
که څه هم کولای مې شول چې د ولې په سر لا ړ شم او یا د ا چې د ګټو په با ره للمي پټي ته ور وا و ړم او په بله لا ره ژر ند ې ته ځا ن ورو رسو م ، خو دومره غټ زړه به چا کړی وای ؟ فکر مې کا وه چې په هر ځا ی کې به راته د ا اویا کوم بل ما ر ولا ړوي . ټکنده غرمه وه ا وپه غر مه کې خو ما را ن ټو ل له سوړو نه را و ځي . بس بیر ته مې د خپل کور په لور را وا چو ل . را منډې مې کړې او کله کله به مې شا ته شا ته هم و کتل چې وروسته را پسې را روا ن نه وي . بیر ته چې خپلې کو څې او د ښځو خوا ته را ورسید م نو هغو ی ته مې د ما ر کیسه وکړه . ټولو په یوه خوله وویل: هو ! هغه شهید با با دی . هغه کله کله خلکو ته ځا ن ښکا ره کوي . ما ر نه دی ، خو ته ور کوټی یې ګو نا درته نه شته – ا یر ید لی به وې . ښه د ې وکړه چې بیرته را ستون شوې .
یوې په کې غلي شا ن بلې ته وویل : ما ر خو چې بو نیا د م ( ا نسا ن ) وویني نو ورو ورو ترې رو ا نیږي ا و ځا ن پټو ي . دا چې د ه ته ځا ی په ځا ی ولاړ دی نوخا مخا همدا زیا رت د ی . ز ما په خپله هم زړه ته ولویده چې ما ربه نه و همدا زیا رت به و .
هو ! زمونږ په دې کلي کې ډ یر زیا ت زیا ر تونه ا و ستا نې لکه د سر کا ڼو میا صا حب با با ، خنې با با ، آ جو لي با با ، شهید با با ، ا خو نزاده با با ، غو نډ ۍ با با ا و یو زیا ت شمیر نو ر زیا رتو نه شته . د د ې کلي خلک ټول په دې با ور دي چې دا کلی ځکه خدای بد رنګۍ له نه ورکوي چې دا زیا رتو نه په کې پرا ته دي . د ا ټو ل د د وی بر کت دی . هغوی د خدا ی نازو لي د ي .
څو ورځې وروسته زمونږ د چم وړو خبره ډ نډ و ره کړه چې د زر ګل ما ما د زوي وا ده ته د بل کلي منجړسیا ن (سند رغا ړي ) را غلي ا و بیګا له به د خیره منجړس ته ځو .
د کلي په هر سر کې چې به منجړ س و نو د کلي ا کثره هلکان او یو ز یا ت شمیر غټان به ور تلل . مونږ چې به څنګه د واده کو ر ته ورسید و ا و یو څو لو بې به مو وا ورید ې نو بس بیا به خو ب وړي وو ا وټو له شپه به منجړ س ته په نا ستې خو ب ځنګولو ، خو مشرا نو ا وغټو هلکا نو به د سند رو نه ا و په تیره تیره به یې د نیمې شپې د قیصو ( کیسو ) ا و د شا یرانو ( منجړ سیانو ) په لو بو کې د یو بل سره د نښتلو ا ود نو رو کتا بي کیسو نه خو ند ا خیستو .
چربا نګ چربا ګ به و چې د زر ګل ما ما په کو ر کې منجړ س خلا ص شو ا و مونږ ما شو ما ن زمو نږ د کو څې غټا نو له خو به را ویښ کړو ا ود هغوی سره یو ځا ی د کور په لور را رهي شولو .
د زرګل ما ما کور د کلي ختیځې خوا ته ا وزمونږ چم لو ید یځې خوا ته د سین په سر پر وت دی . د کلي منځ ته چې را ورسید و نو د یوه غټ ما ر کشا ر جو ړ شو . د کلي په د غه ځا ی کې د دروز ګرانو ( تر کا ڼا نو ) د کو رنۍ د رې څلور للمي پټي د ي . د سپو ږ مۍ په رڼا کې ما ر په پټو کې د خلکو نه بلې خوا ته روا ن و او نو ر هم لا پسې لرې کیدو . فکر مې و کړ چې اوس به پې زمونږ د کو څې کوم غټ سړی یا کوم ځوان د غر ګي ګوزار و کړي ، خو هډ و چا لا س هم ګټې پسې ځمکې ته ښکته نه کړ و . غو نی مې ځیګ ځیګ شو ا و د ځا ن سره مې وویل چې : خدا یه خیر کړې چې بیرته په مونږ پسې را ونه ګرځي . زه لا په دې فکر کې وم چې یوه تن غږ وکړ:
غرض به نه لرئ ! دا ما ر نه دی د ا همدا با با دی . د آ جولي با با زیا رت ته یې ا یشا ره ( نغو ته ) وکړه .
د آ جولي با با زیا رت په همدې د کلي منځ کې پروت دی . دده د زیا رت نه بیا د یوا لونه چا پیر شوي
ا و د شهید با با د زیا رت په شا ن د غلمو بو ټي پې را شنه شوي دي ا و رنګا ر نګ جنډ ې پې رپیږي .
د زیا رت سویلي ( جنو بي ) یا نې د پښو خوا ته یې کو څه تیره شوې چې په دې ځا ی کې کو څه دومره پرا خه ده چې یوې میدا نۍ ته ورته ده .
د کلي ښځې چې په دې کوڅه منګي په سر د سین لورته په ا وبو پسې ځي ا و دې ځا ی ته را ورسیږي نو پیڅې ( پینڅې) لږې را پو رته کړي ا وقد مونه ورو ورو په ځمکه ږ دي ا و بیا ترې تیر یږي . هغوی وا یي چې د آجولي با با پښې د ومره ا وږ دې وې چې د کو څې لا ندې په ځمکه کې تیرې شوي ا و مونږ ځکه ورو ورو په کوڅه تیریږو چې هغه خوږ نه شي .
زه په خپله به هم هر وخت چې په د ې ځا ی تیرید م نو د پښو په څو کو ا و ورو ورو به تیرید م .
له منجړ س نه زمونږ سره را ستا نه شو ي سړي به یا ټو ل په دې عقید ه و و چې دغه ما رنه د ی ؛ بلکې همدا زیا رت د ی ا و یا به ځینې ځینې .
یو شمیر خو یې ټو له شپه دومره چر سا ن با د کړي و و چې لا او س هم په او وم ا سما ن کې پا س ګر ځید ل . د ما ر د ویشتلو اوسیله( حوصله ) به یې له کومه کړی وای ؟ په نشه کې خو لا ډ ا ر هم ډ یر زورور وي .
ما بیا هم هما غسې فکر وکړ لکه د شهید با با د زیا رت په هکله چې زمونږ د چم میر منو را ته ویلي وو . د خپل چم د چرسیا نو په خو له مې ومنله چې د ا به هم ما ر نه و ا و د آ جولي با با زیا رت به و .
ها شم لا لا به را ته د هغو ما رانو کیسې هم کولې چې ځا نو نه ا نسا نا ن کو لا ی شي . کله کله چې به مې لږ د بدلو ستر ګو بونیا د م ولیدو نو زړه کې به مي ویل : خدا ی دې خیر کړي چې د هغو ما را نو له ډ لې نه ، نه وي چې ځا نو نه بد لوي ا وبونیا د مان کیږ ي .
یوه ورځ خو چې د خپلې کوڅې د دروا زې مخې ته ولا ړ وو ا و په سین کې مو د نسرو ( نیزه وړو- شا وړو ) را و تلي سیلا ب ته کتل . سیلاب ډ یر په جو ش کې روا ن و . ګو رو چې یو مار پا س په نسرو نا ست د ی ا و غاړه یې د وه لو یشتې جګه نیو لې ده .
ها شم لا لا وویل:
که د ا ما ر پا تې وای ا ویا ژ وندی پا تې شي نو د ما را نو با چا به وي . اوس لا ځو ا ن د ی . با چا کیږي خو ځکه : چې هر ما ر په د ا سې څپا نده سیند ا و د نسرو په د ا سې ټیلو کې د و مره ا و چت نه شي و د رید ا ی . دهغه هره خبره به مونږ با وروله او مونږ د دې کو څې ټو لو ما شو ما نو به ورته (( لا لا )) وا یه .
زمونږ د کو څې د ور ننو تو په لومړ نۍ خو له کې یوه غټه د روا زه لګید لې وه چې د شپې نا و خته یې د کو څې مشرا ن سړي ځنځیروي . هر څوک چې نا وخته کور ته را شي نو د د روا زې کو نډې ته خا مخا ځنځیر ا چوي .
کله کله بیر ته هم پا تې شي ا ویا د ا چې د کوڅې یو نیم سړی نا وخته را شي ا و د ر وا زه ور پسې ځنځیر وي نو بیا یا د خپل کا له د یو ا ل ا ویا د د روا زې د ګا ونډ ي د یوال ټکوي . هغه ور ته را وځي ا و ور ورته بیرته کړي . په د ر و ا زه چې ننو ځې نو کوڅه په د وه بر خو ویشل کیږ ي : یوې بر خې ته يې بر چم ا وبلې ته یې کوز چم وا یې . ها شم لا لا په کوز چم کې ا وسیږ ي او مونږ په بر چم کې . چې د شپې به یې را ته کیسه وکړه ا وبیا به د د و ی د کور نه ( د کوزچم نه ) خپل کورته ( بر چم ته ) تلو ، نو که دروا زه به بیرته وه بیا به ډ یر ا یرید و . مونږ به په زړه کې
ویل : خدا ی دې خیر کړي چې له بار( بهر ) نه ما ر ا ویا کومه بله بلا ، ا ویا شیشکه میشکه نه وي را ننو تلې . دې زمونږ کو څې ته د (( قلا ګۍ )) کو څه وایي . د روا زه یې دکونړ سین ته مخا مخ پرته ده چې په پشکا ل کې تر ې ا یله نهه لس متره لرې بهیږ ي .
* * * * *
یوه ورځ چې مې ا یتبا رخا ن ( اعتبا رخا ن ) ته د ما ښا م د ډوډ ۍ نه ور وسته په کو څه کې د هغوی د کور مخ ته د خولې شپیلي وکړل نو هغه زر را وو تو . ما او هغه به کله کله خبرې هم نه کولې . له یو بل نه به خپه وو او د خولې جنګ به مو کړی و ، خو بیا هم کله کله به مو د وه په د وه هم لوبې کولې ا وسره د دې چې یو بل ته به مو په نا مه غږ نه کا وه . نن شپه هم همدا سې حا لت و چې زما له شپیلو نه و روسته هغه را ووت . ما غږ وکړ : خلکو وګورئ! هغه تو ر څه شي را روا ن دی ؟
شپه تورتم ا وسپوږمۍ نه وه . زه ا وهغه چې په کوڅه کې روا ن شولوا وپه نورو ما شوما نو پسې مو د شپیلو ملا وتړله چې لوبوته یې را وبا سو ، نو یو تور شی په مونږ پسې شا ته په ځمکه را روا ن و .
هغه ډ یر وویریدوا وهڅه یې کوله چې بیرته کورته وګرځي . زرمې له خبرې نه خبر کړ چې ا وس زه ځا نله پا تې نه شم ا وخپلو لوبوته دوا م ورکړو . ما ور ته وویل : ییره ( ډا ر ) نه شته . مه ویر یږئ خلکو ! د ا ورکوټی توپ ( پینډ و س ) دی . ما ور پورې اوږد تا ر تړلی دی . سر یې زما په لا س کې دی او را کا ږ م یې . د ور ا یه داسې ښکا ري چې کوم تور شی را پسې دی . هغه خوشا له شوا و وی ویل : را ځئ خلکو چې د کوز چم هلکا ن : ا ول ګل ، علی ا کبر ، ا وعبد ا لعظیم د وی پې وو یروو ( وډ ا رکړو) . بس د وا ړه کوز چم ته روا ن شولو ا وتور شی را پسې ؤ . ښه خو شا له یو چې ا و س به نور ما شوما ن په منډ و کوو .
مخکې له دې چې کوز چم ته وا و ړو ، زمونږ د خپل بر چم یو بل همزولی حضرت احمد موهم را وویستو ا و لومړی مو په توپ وو یرا وه ا وبیا موورته خبره ښکا ره کړه . کو زچم ته چې ورسید و او منځ ته یې لږ ور نژدې شو لو نو غوښتل مو چې شپیلي شرو کړو ا ویا شور جوړ کړوچې نور هلکا ن را ووځي .
مونږ لا خوله نه وه بیرته کړې چې پښه مې په یوه غټه ژوندۍ یخه خیټه کیښوده ا وچغې مې کړې : ما ر دی . د نژ دې کور دروا زه بیرته وه . هغې ته مې د ا نګ کړ او پوه شوی نه یم چې په ا ندرپی ( زینه ) څنګه ختلی یم ، خو د دې کور د کوټې په سرپرا ته کټ ته مې ټو پ ا چولی او پا س په کې کینا ستلی یم . ا وس لاهم ا یرید م چې ما ر را پسې را نه شي . په کټ کې مې پا م شو چې زمونږ د چم فضل ها دي هم راسره کټ کې پا س نا ست دی ا وهغه هم زما د چغې سره لا تر او سه لړزیږي .
هغه هم چې زمونږ د بر چم په وروستي سرکې یې زمونږ شور ا و خندا ګا نې ا ورید لې وې ، په مونږ پسې یې ځا ن را رسولی و او چې د ما ر غږ یې زما د خولې نه وا وریدو نو په ما پسې یې سمه را منډه کړې ده .
لږ وروسته د کور خا وند د کو ټې سر ته را وختو ا و وی ویل چې ا یتبا رخا ن ما ر د ښۍ پښې په غټه ګوته چیچلی دی ا و خپل کورته یې وې وړلو . د ځا ن سره مې وویل چې : د ا به زیا رت نه و ځکه یې چیچنه وکړه .
د ایتبا ر خا ن د وی کورته چې چا مشرا نو په ویره ویره بوتلو نو مور یې لګیا وه ایر ( ویر ) یې کا وه ، ژړلې یې ، چغې یې وهلې ا وچې په ما یې سترګې ولګید ې نو د د و نیا ټولې سپکې سپو رې یې را ته وویلې .
و یل یې : زوي د ې را له په ښا ما ر وخوړو . روغ جوړ را ته نا ست و . په لوي لا س د ې وو یستو ا و په ما ر دې وچیچو . ا یتبا رخا ن هم چغې وهلې ، ژړلې یې ا و لا ټن یې ورته لګولی و . د پښې غټه ګوته یې ښکا ره کید له ا وما ولید ه چې وینې وه . د ما رد غا ښونو خا پونه په کې جو ت وو . مشر ورور یې په د مګر ا و پا ډ و ګر پسې تللی و چې پښه ور له د م کړي ا و ا وده پې وا چوي .
ا یتبا رخا ن زما نه ډ یر روی ؤ . هغه ډ یر لا لا ند ه ( لا لها نده ) ؤ . که کله به مو د چینا ر له ډ وب ( سوړې ) نه د ښا روګا نو بچي را خستل نو هغه جا له ( ځا له ) به زمونږ د ټو لو ما شوما نونه لومړی د ه لید لې وه ا وبیا به یې ترې مونږ خبر کړوا وپسې لا به ړو .
کله کله به په چینا ر کې هم ما ر د ښا رو ګا نو بچو ته غلی ښا خ کې نا ست و ا و چې هر هلک به د چینا ر ونې ته ور ختلی و نو چغې به یې جوړې کړې .
د چوقا ټولی مشر ( تورن ) د لا ند ې تورتمۍ کوټې نه همد ې ا یتبا رخا ن خبر کړو چې کتا بونه ا و کتا بچې په کې پرتې د ي ا ومونږ د واړه د غلا په نیت ورپسې ورغلو . چوقا ټو لی مشر ته مو ځکه چو قا وا یه چې سترګې یې چوقې چوقې وې ا ودا نوم پې همدې ا یتبا ر خدای خوا رکړي ا یښودلی و . کوټې ته چې ننوتلو ډ یر تور تم و او چې زه کتا بونوته کینا ستم ، لا ځمکې ته نه وم رسید لی چې د مخې لو مړني ښي غا ښ مې یو ټق وکړ . د ځا ن سره مې وویل :
لکه چې پیرا نو را له په څټکي ووا هه . چې لا س مې ښکته کړ پوه شوم چې د ما شوما نو د لر ګي ځا نګو د ه . غا ښ چې مې ګوتو کې ونیو هیڅ په کې پا تې نه وو ، سخت خوځید و چې په وروسته کې یې کلونه کلونه را با ند ې د رد ونه تیرید ل . د ا اوس چې مې خوله کنډ ا سه ده ا ود مخې غا ښ مې نه شته د ا هما غه غا ښ و چې ولوید و.
هغه د غلا کتا بونه ا و کتا بچې مو چې کورته را وړې د پو ځیا نو د خورا کي شیا نو لیستونه وو چې ډ ک شوي وو ا ونوره د لیکلوهیڅ ډ ول ګټه ترې نه ا خستل کید ه .
د را متې ( رحمتې ) ا بۍ د سپۍ کو کري چې مو را پټ کړل هغه هم لومړی ا یتبا ر لید لي وو ا وبیا یې مونږ ما شوما ن تري خبر کړو . د را پټولو په و خت کې را متې ا بۍ را پسې سپۍ را کیش کړه . د سپۍ د را کیش کولو په وخت کې د هغې خوله ختا شوه ، د دې په ځا ی چې ووا یي : (( نیسی ورکیش کیش )) ! وی ویل : (( کوسی نې پیش پیش )) ! په همدې سخت او د منډ و په وخت کې ورپسې ا یتبا ر وخند ل ا و بیا به یې تل د ا خبره را یا د وله ا و ویل به یې :
(( کوسی نی پیش پیش ، کوسی نی پیش پیش )) ا و بق به یې وهل .
لنګې سپۍ چې د را متې ا بۍ ا وا ز وا ورید و ا وخپل بچي یې هم ولید ل ، نو که د هغې په خبره ( نیسی . . .) پوه شوې وي او یا نه ، خو بچي ترې مونږ را خستلي وو نو را پسې را غریې وا ل ا وزما شا ته زولۍ یې په غا ښو نو کې څیرې څیرې کړه . ما هم ډ یرې چغې ووهلې ا وسپۍ را نه ود رید له .
لمنه مې څیرې شوه خوښه وو زه یې نه وخو ړلم ا ونه یې ودا ړلم .
د ا یتبا رخا ن د رویتوب ا وشوخۍ ټسې وې . دومره ډ یرې کیسې یې دي چې سړی ورته ګو ته په خوله کې نیسي ، خو نن زما د بد ه شومیته ، زه لومړی شوم ا و ما ښا م کو څې ته ووتلم . شپیلي مې پیل کړل او هغه مې له کوره را وویستو او که نه نو هر ما ښا م به را ته هغه شپیلي کول ا وزه به ور وتلم . ا و س چې یې مور هر څه را ته وا یي که ښیرې کوي ا وکه زورلې ( کنځلې ) ، زه چوپ نا ست یم ا وپه خپل همزولي یا ر چې د کا کا زوي مې هم د ی ډ یر خپه یم . یو ې ا وبلې خوا ته غلی غلی ګورم ا ود ځا ن سره وا یم چې که نن شپه لوبوته نه وای را وتلا ی نوڅو مره به ښه وو .

* * * * *

یوه ورځ د مني په مو سم کې چې لا ګرمي په زور کې وه ، د توتا نو د د یرې نه د جوارو د پټي په لور روان شوم چې د پټي د غاړې د میو پلي را وشوکوم . چې میو ته ور ورسید م ا وپټي ته په ور ننو تو وم ، په تور نري ما رمې سترګې و لګیدې چې په لکۍ ولا ړو او ژبه یې زر زر را ویستله . څک څک مې هم د غوږه کید و ، خو پوه نه شوم چې دا غږ به د همد ې ما رو اوکه د کو م ا لوتونکي . ما رته چې ود رید م نوهغه را ته ځا ی په ځآ ی ولاړو . نه روا نید و ا ونه ډ ارید و او نه یې په ما سترګه سوله . زمونږ د کوڅې د میر منوخبرې را یا دې شوې چې ویل یې : (( چې ما ر بونیا د م وویني نوتې روا نیږي ا وځا ن پټوي )) . خو ده چې هیڅ حرکت ونه کړ نوما زرخوا وشا وکتل ا ود ځا ن سره مې وویل چې دلته خوکوم زیا رت هم نه شته نو دا ما ر ولې نه تښتي ؟ بس نو ښه مې د ا وګڼله چې زه ترې را وتښتم . د وه پښې مې خپلې کړې ا ود وه مې پرد ئ ا و د یرې ته مې را وا چول .
(( ریدي )) ما ما ته چې مې بیا کیسه وکړه هغه را ته وویل : ښه د ی بچیه چې را منډې کړې دې دي که نه هغه خو کمچه ما رو. هغه په سړي پسې ټو پ وهي او چیچي یې . د ټکه یې وژني او ا یرې کوي یې .
* * * * * ډ یر کلونه تیر شول . د ما را نو کیسې مې هم له یا ده وتلې وې . زه ا وس د کا بل پو هنتو ن د ا د بیا تو د پو هنځي د دریم ټولګي محصل وم ا ود ا وړي د یوې میا شتې په روسختۍ کلي ته را غلی وم . ا وس نو زه په ډ یرو شیا نو پوهیږم . د خپلې کروند ې د لید و نه وروسته د (( خنې با با ))زیا رت ته د دوا د پا ره ورننوتلم . د هغه ا روا ته مې د وا وکړه . قبریې په ښه برم د سپینې مټینې خټې او خاورې نه جوړ و . ډ یرو ګڼو او ډ و ل ډ ول ونو پرې څا نګې را ښکته کړې وې . ښه دروند سوری یې پې جوړکړی و . ګرچا پیر ترې ډ یرې لوړې لوړې ونې ولا ړې وې . د خټو پیړپیړ ( پنډ پنډ ) د یوا لونه تې را تا و وو . په د یوا لونو کې په یو نیم ځا ی ( ځا ی ځا ی ) کې سوړې اود رزونه هم لید ل کید ل .
د زیا رت د قبر نه لږ وړاندې ، خو د دیوا لونو په منځ کې د ځمکې په مخ وړو وړو سا را یي ا و خپلسرو بوټو ګڼ ځنګل جوړ کړی و . د بوټو منځ ته څوک نه شول تیر ید ا ی . له د وا نه وروسته د زیا رت نه را ووتلم . د هغه د خړ لرګي د روا زه مې په ځا ن پسې را پورې کړه . با رنی ځنځیرمې ورله په کونډ ه کې وا چا وه . په د ې وخت کې مې سترګې په یوه تور ما ر ولګیدې . تور ویښتا ن پې ولاړ وو ا ود ورا یه ببر ښکا ره کید و. ما ر ډ یر زر دزیا رت د دیوا ل په یوه سوړه کې ننوتو . هغه به خا مخا ځا ن د زیا رت د ننه د بو ټو ځنګل ګي ته رسولی وي .په د ې وخت کې د مخا مخ لورې نه د وه تنه میرمنې هم ورو ورو را روا نې وې . چې ما ته را نژد ې شوې نو زه پوه شوم چې له ما ر نه ښې ا یرید لې دي . د هغوی رنګونه ا لوتي او تک زیړ وو. د دوی هغه شکرئ ګا نې هم په سر وې چې د خپلو کورنیو غړو ته یې په کې د غرمې ډ وډ ۍ کروند ې ته را وړې وه . د کورنیو غړو یې لا په خپلو پټو کې کار کا وه ا ود وی بیرته کلي ته روا نې وې . هغوی له دې لا رې نه لوې لا رې ته وتلې . که څه هم له تور ببر ما ر نه ښې ویرید لې وې ، خو بیا هم لا په خپل منځ کې لګیا وې ، ا ویوې بلې ته ویل: مونږ برنا حقه وویرید و . دا خو ما ر نه و ، همد ا زیا رت و . همدا خنې با با و. ود ې لید وچې د سترګې په رپ کې رو خپل د لبا ر ( د ربا ر ) ته ننوت . ا وبل د ا چې : د ا ځکه خنې با با و چې تک تور و . خنې با با هم په ژ وند کې له رنګه تور و . هغې وویل :
پخوا ني وا یي چې خنې با با به تل د خد ا ی په عبا د ت بوخت ؤ ا ود ډیرې لویې ورځې خا وند ؤ . یوه ورځ چې له عبا د ته خلا ص شو نو په د ې وخت کې د هغه پلا ر د خپلو نو رو زا منو نه پوښتنه وکړه چې : که تا سو سره څوک ښه وکړي نو تا سو به څه کوئ ؟ هغوی ځوا ب ور کړ چې مونږ به هم ورسره ښه کوو . ا وبیا یې ترې بله پوښتنه وکړه چې: که څوک تا سوسره بد وکړي، بیا به نو د هغوی سره څه کوئ ؟ هغوی ځوا ب ورکړی ؤ چې : ما لومه خبره د ه چې بد به ور سره کوو . خوخنې با با د دې تپو سونو په ځوا بو نو کې ویلي وو چې :
پلا ره !
که چا را سره ښه کول زه به هم ورسره ښه کوم ا وکه چا را سره بد کول بیا هم زه به ورسره ښه کوم .
پلا ر یې ورته په ځوا ب کې ویلي ووچې : (( ا ی توره خنې ، رب د ې د رله د رکړي د جنت هغه ډ کې ډکې خزانې )) !
دغه د وه میر منې خو ما ته نژدې ورو ورو روا نې وې ا و ما یې ټولې خبرې ا ورید ې ، خو لا نور ورته پښه نیولی غوند ې شوم . ود رید م چې ټولې خبرې یې پوره پوره وا ورم .
د دغې وینا نه ورو سته چې میرمنې د خپلې خبرې د ثبو ت د پا ره وکړه چې: خنې با با هم له رنګه تور و ا ود ا ما رهم تور و ، نو رښتیا ما رنه و ؛ بلکې په خپله همد ا زیا رت و .
زما هم چې زا ړه یا دونه را یا دشول چې په ورکو ټیوا لي کې د ما را نو د لا سه په ویښه او خوب کې ستړی وړی وم ا وتل به یې ځغلولم ا وپه هر ما ر به د زیا رت د اوه ( دعوه ) کيد له ، نو د وی ته مې زړه را تنګ شو ا و ورته ومې ویل :
ګورئ تروریا نو !
ستا سو عقیدې ته خو د رنا وی ، لیکین پا م کوئ چې کله هم د اسې تور ما رته نژ د ې نه شئ ! د خنې با با ا روا (روح ) به ا نشا ا لله چې په جنت کې وي ا وکا لبوت ( ډ ا نچه – مړی ) یې د لته پروت د ی . زیا رت هیڅکله ځا ن نه ما رنه جوړوي – ا وکه د غسې تور ما رته ورنژدې شو ئ نو لو لپه به مو کړي .