لراوبر ویب پاڼه لراوبر يو افغان – تازه خبرونه
کابل ۲۱ جنوری ۲۰۰۹ – د افغانستان د بشری حقونو د څار او راپور ورکونی د سازمان ARM د یوه راپور له مخی، په ۲۰۰۸ میلادی کال کی – له هغه څه نه چی په رسنيو کی او یا د ملګرو ملتونو د سازمان لخوا وویل شول – ډیر ملکی وګړی ووژل شول، ټپیان شول او له خپلو مینو وتو ته اړ ایستل شول.
د جګړی ټولو غاړو له نړيوالو بشردوستانه قواعدو، د ژنیو له کنوانسیونونو او د افغانستان له کورنیو قوانیو څخه چی باید د جګړی په مهال پلی شی، په پله پسی او سیستماتیک ډول سرغړونې وکړې.
داړه مارو ډلو لکه سیمیزو جنګسالارانو او ناقانونه ملیشو هم معافیت ته ورته په یوه فضاء کی د ملکی خلکو په وژنی، پر ښځو او ماشومانو جنسی تیریو او په پراخو داړلو او ویرولو لاس پوری کړ.
تیر میلادی کال د جګړه مارو غاړو د کړنو، د جنایتکارو ډلو او ناامنیو په لړ کی د شاوخوا څلورو میلیونو ملکی وګړو پر بشری حقونو تیری وشو.
د ARM د معلوماتو او شننو له مخی، تیر کال د جګړو او ناامنیو له کبله، تر ۳۹۱۷ ډیر کسان ووژل شول، تر ۶۸۰۰ ډیر ټپیان شول او له ۱۲۰۰۰۰ څخه ډیر وګړی له خپلو کورونو بیځایه شول.
ناوړه او فاسد حکومت، تیر کال، د افغانستان له تر ټولو سترو ناخوالو او ننګونو څخه وو چی د هیواد په سلو کی اتیا وګړی تری اغیزمن شول.
عام خلک د طالب اورپکو د زورزیاتیو او د هغو په خلاف د نړیوالو او افغان ځواکونو د فعالیتونو له امله هم مخ په ډیریدونکی ډول اغیزمن او زیانمن شول. هغو جګړییزو کړنو چی ملکی خلک یی ډیر وکړول، د طالبان جنګیالیو لخوا ځان وژونکی بریدونه او د سړک غاړی کنټرول شوی چاودنی او د امریکا څواکونو لخوا هوایی بمباری وی.
او پداسی حال کی چی مخ په زیاتیدو اړ خلک بشری مرستو او پیرزوینو ته سخت په اړتیا کی وه، د ملګرو ملتونو سازمان او نور نړیوال مرسته کوونکی په کابل ښار او نورو سترو ښارونو کی ایسار پاتی شول.
۲۰۰۸ کال د طالبانو د رژیم له ړنګیدو راپدیخوا تر ټولو ډیر خونړی کال وو، او داسی نښې شته چی ښیی ۲۰۰۹ به هم افغانستان او افغانانو لپاره له سختیو او کړاوونو ډک کال وی. له همدی کبله ARM د افغانستان له دولت، د اورپکو له مشرانو، د متحده ایالاتو په مشری له نړیوالو ځواکونو، له ملګرو ملتونو سازمان او له نورو اړوندو غاړو څخه په کلکه غوښتنه کوی چی د جګړی له ناوړو اغیزو څخه د ملکی خلکو د خوندی ساتلو په موخه ټولی ممکنه لاری چاری په چټکی پلی کړی. د دی تر څنګ ARM د امریکایی ځواکونو په اوسنی جګړییزی تکلاری (په ځانګړی توګه د هوایی ځواک په کارولو) کی د ژور بدلون؛ د ناوړه او فاسدی حکومتکونی ختمول؛ د طالب جنګالیو په لاس د بیګناه ملکی خلکو د پراخی وژنی، شکونی او زورونی سملاسی درول؛ د جګړی د قربانیانیو د ملاتړ او مرستی د ځانګړی وجهی صندوق جوړول؛ او په ناامنه سیمو کی اړو کورنیو ته د بیړنیو بشری مرستو رسونه غواړی.
THE PLIGHT OF AFGHAN CIVILIANS IN 2008
KABUL, 21 January 2009 – More civilian people were killed, wounded and displaced from their homes in the conflict across Afghanistan in 2008, than reported in the media and by the UN, according to a report by the Afghanistan Rights Monitor (ARM).
All warring parties, repeatedly and systematically breached international humanitarian laws, the Geneva Conventions and Afghanistan’s internal laws applicable to situations of war. Excessive, disproportionate and often indiscriminating military power was widely used by warring sides, particularly by insurgent groups and US forces.
A plethora of criminal actors such as warlords and illegal militias also continued to kill, kidnap, rape and terrorize Afghan civilians in a state of impunity.
The human rights of over four million Afghans were violated by warring sides, criminal gangs and the overall criminality which resulted from prevalent insecurity. According to the information and figures compiled and analyzed by ARM, about 3,917 civilians were killed, about 6,800 were wounded and over 120,000 were forced out of their homes in 2008.
Bad and corrupt governance was Afghanistan’s most challenging problem which adversely impacted about 80 percent of the national population.
Increasingly, people were also affected by insurgency-related violence and counter-insurgency activities. Among the fighting tactics which seriously harmed non-combatants were suicide and roadside attacks by Taliban insurgents and aerial bombings by US-led forces.
Whist millions of people desperately needed humanitarian assistance across the country, the UN and other aid agencies were entrenched in diminishing security zones in Kabul and few other cities.
2008 was the bloodiest year since the fall of the Taliban, and there are irrefutable signs that 2009 will be another difficult year for the country. Therefore, ARM calls on the Afghan government, US-led international forces, the UN, insurgent leaders and other actors to take strong, immediate and meaningful measures to mitigate the negative impacts of war on Afghan civilians. Among other actions, ARM requests a radical change in the current US combat strategy; an end to corruption and bad governance in the Afghan government; an immediate end to the systematic and widespread killing and harassment of civilian people by insurgents groups; immediate establishment of a trust fund for war victim; and delivery of essential relief services to needy communities in volatile areas.
